نامه رییس سازمان غذا و دارو نارسا بود

تحریم در برابر تحریم

سازمان غذا و دارو در حالی که دو هفته بیشتر تا برگزاری نمایشگاه عرب هلث در دبی نمانده بود، حضور در این نمایشگاه را برای مدیران و متخصصان دانشگاه‌های علوم پزشکی ممنوع کرد و در رونوشت این نامه از تشکل‌ها و انجمن‌های دارویی و تجهیزات پزشکی خواست در تحریم این نمایشگاه، همراهی لازم را با وزارت بهداشت داشته باشند.

در این نامه که به تاریخ 20/10/1393 خطاب به رؤسای دانشگاه‌ها و دانشکده‌های علوم پزشکی نوشته، آمده است: «براساس گزارش‌های دریافتی، برگزارکنندگان نمایشگاه عرب هلث به بهانه تحریم‌های بین‌المللی از دایر کردن غرفه توسط شرکت‌های داروسازی و تجهیزات پزشکی ایرانی خودداری کرده‌اند. از این رو مقتضی است به کلیه مدیران و کارکنان محترم آن دانشگاه ابلاغ کنند. با توجه به ممانعت مذکور شرکت در نمایشگاه عرب هلث به عنوان بازدیدکننده نیز به هیچ عنوان مورد‌تأیید نیست و لازم است همکاران محترم از شرکت در نمایشگاه مذکور که در بهمن‌ماه سال جاری در کشور امارات متحده عربی برگزار می‌شود، خودداری کنند.»

این نامه همان روز روی پایگاه اطلاع‌رسانی اداره کل تجهیزات پزشکی منتشر شد و سردرگمی را در میان مدیران شرکت‌ها و دست‌اندرکاران تجهیزات پزشکی در پی داشت. پرسش این بود که بر اساس این نامه، شرکت‌ها می‌توانند به عرب هلث بروند یا نه؟ و چنانچه به عرب هلث بروند این کارشان به معنای نادیده گرفتن مسایل ملی است؟ و آیا پیامدهایی برای آنها به همراه خواهد داشت. به برخی از شرکت‌های تولیدکننده ایرانی به وسیله دفترهای خارجی خود در عرب هلث غرفه گرفته‌اند یا این که یک شرکت خارجی دوست همراهی آنها را در غرفه‌اشان پذیرفته است و از این رو مهمانانی را به عرب هلث فرا خوانده‌اند و برای این کارها هزینه کرده‌اند. از سوی دیگر شرکت‌های بازرگان که نمایندگی شرکت‌های خارجی را دارند هر سال در روزهای برگزاری عرب هلث، باید در جلساتی که با حضور مدیران شرکت مادر برگزار می‌شود حضور یابند تا با سیاست‌های بازرگانی جدید شرکت مادر آشنا شوند.

همه کسانی که هرگونه حضور در نمایشگاه عرب هلث را در برنامه خود داشتند، پیش از آن که نامه رییس سازمان غذا و دارو منتشر شود، کارهای دریافت روادید و بلیط و پیش‌کرایه هتل را برای خود، همراهان و مهمانان‌شان انجام داده بودند و حالا که نامه تحریم عرب هلث را پیش روی خود می‌دیدند چنانچه می‌خواستند برنامه‌های عرب هلث خود را لغو کنند، عملاً هزینه‌های‌شان از دست رفته بود و چیزی دست‌شان را نمی‌گرفت.

این سردرگمی و ابهام در رفتن یا نرفتن به پرسش از ماهنامه صنعت درمان نیز انجامید. بنابراین پیگیر داستان شدیم که چرا به شرکت‌های ایرانی غرفه نداده‌اند؟ و از سوی دیگر آیا نامه رییس سازمان غذا و دارو برای شرکت‌های تجهیزات پزشکی الزام‌آور است یا نه؟

پیام تحریم پس از عرب هلث 2014

یک منبع آگاه در وزارت بهداشت، درباره این که سازمان غذا و دارو چگونه از تحریم شرکت‌های ایرانی در عرب هلث آگاه شده است، گفت شرکت‌های صادرکننده جلسه‌ای که با مدیر کل تجهیزات پزشکی داشته‌اند، خبر تحریم را می‌دهند و از اداره کل تجهیزات پزشکی می‌خواهند موضوع را پیگیری کنند تا مشکل رفع شود.

او با اشاره به این که اگر قرار بود رفتن به عرب هلث تحریم شود باید زودتر از این تاریخ دست به کار می‌شدیم گفت: «با این تحریم دیرهنگام، عرب هلث هیچ زیانی نمی‌بیند و بیشر صادرات تجهیزات پزشکی ایران و صادرکننده‌ها آسیب می‌بینند.»

به باور این منبع آگاه، ایرانی‌ها 20 درصد بازدیدکنندگان عرب هلث را تشکیل می‌دهند و با توجه به این که بسیاری هزینه‌های روادید و پیش‌کرایه هتل را پرداخته‌اند، امارات عملاً درآمد خود را از بابت بازدیدکننده ایرانی به دست آورده و در اثر تحریم بازدید از عرب هلث، زیانی دامنگیر اماراتی‌ها نمی‌شود.

بهتر است نرویم

برای یافتن پاسخ این پرسش که آیا همراهی شرکت‌ها با وزارت بهداشت در تحریم دیدار از عرب هلث الزامی است یا نه؟، موضوع را از سازمان غذا و دارو پیگیر شدیم. دکتر دیناروند پاسخ به این پرسش را به مدیر روابط عمومی این سازمان واگذار کرد. پاسخی که روابط عمومی سازمان غذا و دارو به صنعت درمان داد چندان روشنگرتر از نامه تحریم نبود.

محمد هاشمی مدیر روابط عمومی سازمان غذا و دارو با عنوان این‌که این کار در راستای همگام شدن با کشورهای غربی برای تحت فشار گذاشتن ایران برای تن دادن به خواسته‌های‌شان است گفت: «هر چند آنها تصور می‌کنند با حذف ایران از این نمایشگاه از اعتبار ما کاسته خواهد شد اما این طور نیست و این ما هستیم که آنها را با حضور نیافتن در نمایشگاه، خود تحریم می‌کنیم.»

او با اشاره به این‌که در ظاهر هرگز ایران را از نظر دارویی تحریم نکردند، تاکید کرد: «‌اما هنگامی که محدودیت‌های بانکی و مالی اعمال کردند موجب ایجاد مشکل در ورود دارو و مواد اولیه به کشور شدند که فرق چندانی با تحریم دارویی نداشت.»

هاشمی تأکید کرد این نامه خطاب به دانشگاه‌های پزشکی کشور نوشته شده‌است و الزامی برای اتحادیه‌ها و انجمن‌ها ندارد اما بهتر است اعضای این اتحادیه‌های و انجمن‌ها نیز برای حفظ عزت اسلامی و یکپارچگی ملی از حضور در این نمایشگاه خود داری کنند.

به گفته مدیر روابط عمومی سازمان غذا و دارو تا‌کنون تعدادی از اتحادیه‌ها و انجمن‌های تجهیزات پزشکی و دارویی در راستای همراهی با این حرکت دست به انتشار نامه‌های مشابهی برای اعضای خود زده‌اند اما نامی از این اتحادیه‌ها نبرد.

رفتن برای دانشگاه‌ها ممنوع است

مهندس سید حسین صفوی مدیر کل تجهیزات پزشکی درباره نامه رییس سازمان غذا و دارو گفت: «این نامه دیدار از عرب هلث را برای مدیران و کارکنان دانشگاه‌های علوم پزشکی ممنوع کرده است و این ممنوعیت شامل شرکت‌ها و دیگر افراد نمی‌شود.»

او با بیان این که ما انتظار همکاری از سوی شرکت‌ها داریم، تاکید کرد: «البته این به معنای آن نیست که اگر شرکتی در نمایشگاه عرب هلث حضور پیدا کرد، برای آن شرکت پیامد منفی داشته باشد یا در آینده برایش مشکل‌ساز باشد. ما تنها از این جهت که کاری هماهنگ و در راستای منافع ملی انجام شود، انتظار همکاری داریم.»

به گفته مدیر کل تجهیزات پزشکی، چند ماه پیش در جلسه‌ای با شرکت‌های صادرکننده، از تحریم شرکت‌ها در عرب هلث و ممنوعیت واگذاری غرفه به شرکت‌های ایرانی با خبر می‌شود: «چند ماه پیش شرکت‌ها گفتند که شرکت برگزارکننده به ما نامه داده که شما تحریم هستید و نمی‌توانیم غرفه بدهیم. ما هم از طریق بخش بین‌المللی با وزارت امور خارجه نامه‌نگاری کردیم تا موضوع را پیگیری کنند. از سوی آنها هم پیگیری شد اما پاسخ درستی دریافت نشد.»

او افزود: «وقتی که دیدیم نامه‌نگاری‌ها و پیگیری‌ها نتیجه‌ای نداده است و رفتار برگزار‌کنندگان عرب هلث تغییری نکرده است، تصمیم به تحریم دیدار از عرب هلث گرفتیم. وقتی برگزارگننده موقعیت خود را و موقیعت کشور ما را درک نمی‌کند در حالی که بخش مهمی از دیدارکنندگان عرب هلث ایرانی هستند و با توجه به این که رفتار آنها در شأن کشور ما نیست، تحریم دیدار از عرب هلث می‌تواند یک هشدار باشد تا رفتارشان را اصلاح کنند.»

صفوی تأکید کرد: «ما امیدوار بودیم مشکل حل شود و نیازی به این کار نباشد اما پیگیری‌ها نتیجه نداد.»

عرب هلث پاسخ نداد

شرکت «اینفورما لایف سینز اکسیبیژن» که یک شرکت انگلیسی است، مجری برگزاری نمایشگاه عرب هلث است. این شرکت در سال‌های گذشته که ایران از لحاظ تحریم‌ها وضعیت سخت‌تری را داشت، هیچگاه مانع از حضور شرکت‌های ایرانی در عرب هلث نشد. اما پس از برگزاری عرب هلث 2014، هنگامی که شرکت‌های ایرانی دست به کار نام‌نویسی برای دریافت غرفه شده بودند، در نامه‌ای به آنها پاسخ داد که به خاطر این که ایران در تحریم‌های بین‌المللی است نمی‌تواند به شرکت‌های ایرانی غرفه بدهد.

صنعت درمان به این بخش رسانه‌ای این شرکت، پرسش‌هایی درباره علل تحریم شرکت‌های ایران طرح کرد اما پاسخی برای آنها دریافت نکرد.

تحریم عرب هلث به سود شرکت‌ها نیست

شرکت الکترونیک برتر یکی از شرکت‌های تولیدکننده و صادرکننده تجهیزات پزشکی است که هر سال در نمایشگاه عرب هلث، غرفه بر پا می‌کند و یکی از شرکت‌هایی است که نامه منع واگذاری غرفه را پس از عرب هلث 2014 از شرکت برگزار‌کننده دریافت کرده است. مهندس علی‌رضا کمپانی، مدیرعامل الکترونیک برتر در این‌باره گفت: «نمایشگاه سال گذشته که به پایان رسید، همان وقت برای کرایه غرفه در نمایشگاه 2015 ثبت‌نام کردیم اما چند روز پس از آن، شرکت برگزار‌کننده نامه‌ای فرستاد که چون ایران در تحریم‌های بین‌المللی است، نمی‌توانیم به شرکت‌های ایرانی غرفه بدهیم.»

او یکی از کسانی است که موضوع تحریم شرکت‌های ایرانی را با مدیر کل تجهیزات مطرح و خواهان پیگیری می‌شود. با این حال وقتی نامه رییس سازمان غذا و دارو درباره تحریم دیدار از عرب هلث را می‌بیند، نامه‌ای به مدیر کل تجهیزات پزشکی می‌نویسد و از وزارت بهداشت می‌خواهد در همراهی با شرکت‌های صادرکننده، تحریم دیدار از عرب هلث را لغو کنند.

او در این‌بار ه گفت: «این که ما بیاییم دیدار از عرب هلث را تحریم کنیم کار درستی نیست. برخی از شرکت‌ها با همراهی شرکت‌های خارجی در عرب هلث غرفه دارند و برای این کار هزینه کرده‌اند و اگر بازدید از عرب هلث را تحریم کنیم به این شرکت‌ها و به صادرات تجیهزات پزشکی آسیب رسانده‌ایم.»

مدیر عامل الکترونیک برتر افزود: «شرکت‌های ایرانی در عرب هلث هم اهداف خارجی و هم اهداف داخلی را دنبال می‌کنند. اگر دیدارکنندگان ایرانی به عرب هلث نیایند، شرکت‌های ایرانی 30 درصد دیدار‌کنندگان خود را از دست می دهند. از سوی دیگر شرکت‌های صادرکننده که با شرکت‌های خارجی در کشورهای دیگر داد و ستد دارند و به آنها کالا می‌فروشند، دوست ندارند شرکت‌های خارجی بفهمند ما تحریم هستیم و شرکت‌های ایرانی را از حضور در عرب هلث باز داشته‌اند؛ زیرا ممکن است شرکت‌های خارجی از ترس این که تنبیهات نادیده گرفتن تحریم‌‌های بین‌المللی گریبانگیر آنها شود، از ادامه همکاری با شرکت‌های ایرانی خودداری می‌کنند.»

به گفته او شرکت‌های خارجی نمی‌خواهند ریسک کنند و ما نباید خودمان به آنها هشدار بدهیم که بفهمند ما تحریم شده‌ایم: «امسال تمام شد و گذشت اما وزارت خارجه باید برای سال آینده این مشکل را برطرف کند.»

دست پیش گرفته‌‌اند که پس نیفتند

علی رضایی، مدیر عامل شرکت توسان در مورد تحریم نمایشگاه عرب هلث می‌گوید: «طبق روال هر سال حدود سه ماه پس از پایان نمایشگاه عرب هلث سال گذشته تقاضای غرفه را ارسال کردیم. قرار این بود که با همکاری شرکت کاواندیش که یک غرفه ثابت در این نمایشگاه دارد و یکی دیگر از شرکت‌های همکار یک غرفه بزرگ را با هم اجاره کنیم اما همان زمان از سوی عرب هلث طی یک ایمیل اعلام شد که به دلیل تحریم‌های بین‌المللی از ارایه غرفه به شرکت‌های ایرانی خود‌داری می‌شود. این نمایشگاه حتی غرفه ثابت شرکت کاواندیش را نیز ملغی کرد.»

او معتقد است این رویه امسال عرب هلث در ممانعت از حضور ایرانی‌ها در این نمایشگاه به دلیل شرایط مذاکرات هسته‌ ای است و می‌گوید: «آنها دست پیش را گرفته‌اند تا پس نیافتند.»

رضایی معتقد است این اتفاق و با توجه به این‌که این نمایشگاه از سوی مقامات ایرانی هم تحریم شده‌است موجب صدمه دیدن صادرات شرکت‌های تجهیزات پزشکی می‌شود. به گفته او هرچند هنوز امکان شرکت در نمایشگاه مدیکا وجود دارد اما عرب هلث نیز بازار خوبی بود که به این ترتیب از دست رفت. 

پاسخی به نامه ما ندادند

بعد از پایان نمایشگاه عرب هلث سال گذشته درخواست‌مان را برای شرکت در نمایشگاه امسال ارسال کردیم ولی مسؤولان عرب هلث طی نامه‌‌ای اعلام کردند که از فروش غرفه به شرکت‌های ایرانی خودداری می‌شود. پس از آن مدیران شرکت کاو اندیش نامه‌ای را برای عرب هلث ارسال کردند و پرسیدند که چطور در سال‌های گذشته که تحریم‌ها سنگین‌تر بود چنین تصمیمی نگرفتند و چرا در حالی که نمایشگاه آلمان هیچ ممانعتی برای حضور ما ندارد آنها چنین اشکال تراشی می‌کنند؟ اما این نامه تاکنون بی پاسخ مانده است.

شرکت کاو اندیش 13 سال پیاپی در نمایشگاه عرب هلث شرکت کرده‌است و غرفه ثابتی در این نمایشگاه داشته‌است. مسؤول فروش کاواندیش می‌گوید از آنجایی که بیشتر صادرات‌مان از نمایشگاه عرب هلث تامین می‌شد با این تحریم بخش صادرات شرکت صدمه جدی می‌بیند چرا که از سوی شرکت‌های طرف معامله حضور نداشتن در نمایشگاه به معنای وجود مشکل در شرکت و غیر قابل اعتماد بودن آن است. این شرایط در دراز‌مدت موجب از دست رفتن بازارهای ما می‌شود.