در حالی‌که دامنه نگرانی‌ها درباره سرنگ‌های آلوده به هشدارهای سازمان ملی استاندارد و هلال احمر هم رسیده است، دکتر حسین کیوانی، مدیر کل تجهیزات پزشکی وزارت بهداشت همچنان وزارت بهداشت را بی‌تقصیر می‌داند و حتی آلوده بودن این سرنگ‌ها را هم تکذیب می‌کند.

در یک ماه گذشته، پس از طرح اولیه آلودگی سرنگ‌های چینی موجود در بازار، مسؤولان وزارت بهداشت، سازمان ملی استاندارد، نظام پزشکی، پزشکی قانونی و مراجع مرتبط دیگر  به جای رسیدگی و پیگیری این موضوع، شاهد بازی تکذیب و تأیید میان اداره کل تجهیزات پزشکی و سازمان ملی استاندارد بودند. پس از یک ماه این موضوع تا آن‌جا پیش رفته است که سازمان ملی استاندارد برای جمع‌آوری این سرنگ‌ها به وزارت بهداشت اولتیماتوم داده و رییس اداره کل تجهیزات پزشکی هم از احتمال وجود دست‌های پشت پرده برای ایجاد یک بحران ملی خبر می‌دهد.

نکته قابل توجه دیگر در پرونده همچنان باز سرنگ‌های آلوده این است که وزارت بهداشت برای واردات سرنگ‌های معمولی هیچ مجوزی صادر نمی‌کند و سرنگ‌های مشکوک به آلودگی، سرنگ‌های معمولی هستند. پس از توانمندی کشور در تولید سرنگ‌های معمولی وزارت بهداشت مدتی است که فقط برای واردات نوع خاصی از سرنگ‌های لور‌لاک که در ایران تولید نمی‌شوند [نوعی از سرنگ‌های تخصصی که بیشتر در اتاق عمل و بخش سی‌سی‌یو به کار گرفته می‌شوند و برای تزریق دارو از طریق یک رابط به نام اکستنشن تیوپ به پمپ وصل می‌شوند] و سرنگ‌های انسولین [که تولید آن‌ها پاسخگوی نیاز کشور نیست] مجوز ورود به کشور را صادر می‌کند.

سازمان استاندارد آلودگی سرنگ‌ها را تأیید کرد

اگرچه به گفته کیوانی مدیر کل تجهیزات پزشکی این سرنگ‌ها با تأیید سازمان استاندارد وارد کشور شده‌اند، اما مدیرکل نظارت بر اجرای استاندارد سازمان ملی استاندارد به وزارت بهداشت اولتیماتوم داده است که هرچه سریع‌تر این سرنگ‌ها را از بازار جمع‌آوری کند. فریدون بلغاری، مدیرکل نظارت بر اجرای استاندارد سازمان ملی استاندارد از آلودگی میکروبی این سرنگ‌ها خبر داده است: «این سرنگ‌ها دارای آلودگی میکروبی هستند که به دلیل نبود نظارت وزارت بهداشت، به کشور وارد شده‌اند. در حالی که وزارت بهداشت مکلف است تمام سرنگ‌های وارداتی به کشور را از نظر میکروبی و عملکردی کنترل‌کند، اخیراً شکایت‌های زیادی به سازمان استاندارد ارایه شده و مردم از عملکرد این سرنگ‌ها شاکی بوده‌اند.»

 بلغاری می‌گوید سازمان نظارت بر اجرای استاندارد سازمان ملی استاندارد در چند استان، حدود چهار تا پنج‌هزار سرنگ از بازار خریداری کرد و مورد آزمون قرار داد و صحت شکایات مردم تأیید شد.

اداره کل تجهیزات پزشکی همچنان انکار می‌کند

کیوانی می‌گوید افرادی که ادعا می‌کنند این سرنگ‌ها آلوده هستند، به جای خبرسازی، نمونه و شاهد ارایه کنند: «من هم می‌توانم ادعا کنم مطب فلان پزشکی که این ادعا را کرده آلوده است ولی کسی از بیماران این آلودگی را عنوان نمی‌کند. ادعا شده است 20 هزار بیمار تالاسمی و هموفیلی از این سرنگ‌ها آلوده شده‌اند نیز کاملاً غیرعلمی، بی‌پایه و بی‌اساس است.»

پس از شفاف‌سازی‌های سازمان ملی استاندارد، این بار اداره کل تجهیزات پزشکی تقصیر را بر گردن نهادهای دیگر انداخته است. گویی وزارت بهداشت و سازمان‌های تابعه از هرگونه اشتباهی پاک هستند: «وزارت بهداشت فعلاً این ادعا را رد نمی‌کند اما نتایج بررسی مجدد این سرنگ‌ها شنبه اعلام می‌شود. [نتیجه‌ای اعلام نشد] از طرفی ادعاهای مطرح شده، مبنای علمی ندارد.»

رییس اداره کل تجهیزات پزشکی این موضوع را در صورت اثبات یک بحران ملی می‌داند با این حال بازهم تأکید می‌کند که وزارت بهداشت بی‌تقصیر است، چون این سرنگ‌ها مشمول استاندارد اجباری و تحت‌نظارت مؤسسه استاندارد وارد کشور شده‌اند: «اگر اثبات شود، می‌تواند یک بحران ملی باشد. سازمان پدافند غیرعامل باید وارد عرصه شود چون ممکن است عمدی برای آسیب زدن به سلامت مردم ما در پشت پرده باشد.»

سرنگ‌های ارزان چینی

رییس اداره کل تجهیزات پزشکی ارزان و به صرفه بودن استفاده از سرنگ‌های چینی را تأیید می‌کند: «چین سرنگ‌های استاندارد ولی ارزان تولید و عرضه می‌کند و تمام دنیا از جمله ایران هم مشتری این سرنگ‌ها هستند.»

او می‌گوید که برای پوشش بازار ناچار به واردات سرنگ هستند، چرا که به نظر می‌رسد تولید سرنگ‌های انسولین برای تولیدکنندگان صرفه اقتصادی ندارد: «وقتی سرنگ انسولین تولید حجم داخل کفاف مصرف داخلی را نمی‌دهد چه باید کار کرد؟ آیا نباید برای رفع نیاز بیماران سرنگ انسولین وارد کنیم؟ بزرگ‌ترین تولید‌کننده انواع سرنگ‌ها در کشور سازمان هلال احمر است که احتمالاً به دلیل اینکه تولید سرنگ‌های انسولین از لحاظ اقتصادی برایشان مقدور به‌صرفه نیست تولید نمی‌کنند.» این در حالی است که سال گذشته کارخانه سها، خط تولید سرنگ‌های انسولین را راه‌اندازی کرد و تولید این محصول کلید خورد.

سرنگ‌هایی با نام تجاری Heniz مجوز ندارند

به گفته کیوانی از زمان آخرین ورود محموله سرنگ به کشور بیشتر از چهار ماه می‌گذرد که آن محموله هیچ‌گونه آلودگی نداشته است: «تمام آنها دارای تأیيدیه بوده و وارد کشور شده‌اند. واردات این سرنگ‌ها مربوط به سال 1391 بوده و در سال 1392 هیچگونه مجوزی تاکنون برای واردات سرنگ به کسی و جایی داده نشده است.»

بر اساس آمار ارایه شده از سوی رییس اداره کل تجهیزات پزشکی در سال 1391 بالغ بر پنج میلیون دلار سرنگ انسولین و دو میلیون دلار انواع دیگر سرنگ‌ها از چین وارد کشور شده است. کیوانی درباره امنیت این سرنگ‌های چینی می‌گوید: «این سرنگ‌ها کاملاً استاندارد تولید شده‌اند. اصولاً تولید سرنگ در جهان استانداردهای اجباری و بین‌المللی خاص خود را دارد که هیچ کشوری نمی‌تواند از آن تخطی کند. علاوه بر این استاندارد این نوع سرنگ‌ها از سوی آزمایشگاه‌های مؤسسه استاندارد کشور در گمرک مورد تأیید قرار گرفته است.»

یکی دیگر از سناریوهای مطرح شده از سوی وزارت بهداشت، امکان قاچاق بودن سرنگ‌های آلوده است. در حالی کیوانی واردات هرنوع سرنگ در سال 1392 را رد کرده است که اداره گمرک خبر از ورود حجم 70 درصدی سرنگ از چین داده بود. در این آمار گفته شده بود اگرچه ارزش سرنگ‌های وارداتی از چین بسیار کمتر از ارزش سرنگ‌های وارداتی از کشورهایی مانند بلژیک، فرانسه و آلمان بوده، اما وزن سرنگ‌های وارداتی از چین که بزرگ‌ترین تولید‌کننده سرنگ در آسیاست، بیش از 70‌درصد از کل وزن واردات این محصول به ایران در سه ماه نخست امسال بوده است. (روزنامه بهار؛ شماره 192)

اداره کل تجهیزات پزشکی به تازگی (شانزدهم مرداد ماه) اطلاعیه‌ای را روی وب‌سایت خود قرار داده است که بر اساس آن، سرنگ‌های با نام تجاری Heniz که در بازار هستند، مجوز و تأییدیه اداره کل تجهیزات پزشکی را ندارند و عرضه یا فروش آن‌ها ممنوع است. در این اطلاعیه یک خطی، هیچ توضیح یا اشاره‌ای به ارتباط این سرنگ‌ها با سرنگ‌های آلوده و لزوم جمع‌آوری آن‌ها داده نشده است.

به نظر می‌رسد زمان آن رسیده است که وزارت بهداشت و نهادهایی که به طور مستقیم با سلامت جسمی افراد جامعه و سلامت روانی بیماران نیازمند درمان ارتباط دارند، تمام قد جلو رسانه‌ها قرار بگیرند و به جای تأیید و تکذیب به شفاف‌سازی درباره اتفاقات حوزه سلامت کشور بپردازند. رسیدگی به پرونده سرنگ‌های آلوده و شفاف‌سازی درباره آن می‌تواند از بار نگرانی روانی مردم در استفاده از شیوه درمانی تزریق دارو، بکاهد.