حذف واضافات بودجه بهداشت و درمان قلک طرح تحول پرنمیشود
حسن روحانی، رییس جمهور ایران 19 آذر 1396 با حضور در صحن علنی مجلس شورای اسلامی لایحه بودجه 1397 را تقدیم مجلس کرد. بررسی لایحه بودجه سال ۹۷ کل کشور در جلسه روز یکشنبه 8 بهمن در مجلس آغاز شد اما نمایندگان مجلس با کلیات این لایحه مخالفت کردند. این لایحه برای اصلاح به کمیسیون تلفیق بازگشت و پس از اصلاحات در این کمیسیون چهارشنبه ۱۱ بهمن برای بررسی دوباره در دستور کار مجلس قرار گرفت. این بار نمایندگان مجلس کلیات آن را با ۱۸۲رای موافق، ۷۳ رای مخالف و ۶ رای ممتنع از مجموع ۲۶۲ نماینده حاضر تصویب کردند و ظهر پنجشنبه 3 اسفند ماه بررسی بودجه سال ۹۷ کل کشور را به اتمام رساندند. شورای نگهبان بررسی این لایحه را بلافاصله چهارشنبه 4 اسفند 1396 آغاز کرد. قانون بودجه سال 1397 کل کشور با تایید شورای نگهبان در جلسه علنی مورخ 20 اسفند ماه مجلس شورای اسلامی تصویب شد و مجمع تشخیص مصلحت نظام هم در تاریخ 26 اسفند 1396 با اصلاح ایراداتی که آنها را مخالف سیاستهای کلی اصل 44 قانون اساسی میدانست و حذف یک بند از تبصره ۱۱، قانون بودجه را تایید کرد. این قانون سرانجام در نامه شماره 168945 در تاریخ 27 اسفند 1396 از سوی رییس جمهور برای اجرا به دستگاههای دولتی ابلاغ شد.
بر اساس این قانون بودجه سال ۱۳۹۷ كل كشور از حيث منابع بالغ بر دوازده ميليون و دويست و بيست و پنج هزار و پانصد و بيست و سه ميليارد و هفتصد و چهل ميليون (۱۲.۲۲۵.۵۲۳.۷۴۰.۰۰۰.۰۰۰) ريال و از حيث مصارف بالغ بر دوازده ميليون و دويست و بيست و پنج هزار و پانصد و بيست و سه ميليارد و هفتصد و چهل ميليون (۱۲.۲۲۵.۵۲۳.۷۴۰.۰۰۰.۰۰۰) ريال است. بودجه سال 1396 نسبت به سال پیش از خود 6 درصد رشد داشته است در حالی که بودجه سال 1396 نبست به سال پیش از خود 15 درصد رشد داشت.
بودجه بهداشت و درمان در سال 97
مجموع بودجه سال 1397 بخش بهداشت و درمان ۱۲۱۷ هزار میلیارد تومان شامل ۶۹ درصد بودجه شرکتها، ۲۴ درصد هزینههای عمومی، ۵ درصد تملک داراییها و ۴ درصد درآمد اختصاصی است. بودجه بهداشت و درمان سال 1397 نسبت به سال پیش از خود ۹ درصد رشد داشته است در حالی که بودجه بهداشت و درمان سال 1396 نسبت به سال پیش از خود 15 درصد بود. سهم بهداشت و درمان از کل بودجه کشور در سال پیشرو 5/5 درصد است این در حالی است که سال 1396 سهم این بخش از کل بودجه کشور 6 درصد بود. به این ترتیب سهم هر ایرانی از بودجه سال 1397 در بخش درمان 008/504 تومان و در بخش بهداشت 433/159 تومان و در مجموع 441/699 تومان خواهد بود. به این ترتیب بهداشت و درمان بعد از رفاه اجتماعی با سهم 161/979 تومانی برای هر نفر دومین محل هزینهکرد دولت محسوب میشود. امور دفاعی با 261/425 تومان و آموزشوپرورش با 471/346 تومان رتبههای بعدی را در این زمینه به خود اختصاص میدهند.
بر اساس بودجهبندی سال 1397 اعتبارات امور سلامت معادل 569.728 ميليارد ريال است كه مشتمل بر اعتبارات فصل بهداشت (معادل 128.344 ميليارد ريال)، اعتبارات فصل درمان (معادل 706/434 ميليارد ريال) و اعتبارات فصل تحقيقوتوسعه (معادل 6.677 ميليارد ريال) است. بنابراين از كل اعتبارات امور سلامت، اعتبارات فصل بهداشت حدود 5/22 درصد، فصل درمان حدود 2/76 درصد و فصل تحقيقوتوسعه حدود 3/1 درصد را به خود اختصاص داده است.
اعتبارات ذيل رديفهاي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي مشتمل بر ستاد، دانشگاههاي علوم پزشكي و دستگاههاي وابسته است. بر همين اساس مجموع اعتبارات وزارت بهداشت بدون منابع حاصل از هدفمندی یارانهها و بند «ب» تبصره «13» معادل 727.772 ميليارد ريال است كه نسبت به سال گذشته حدود 8 درصد رشد داشته است. ميزان اعتبار از محل منابع عمومي 527/376 ميليارد ريال است که نسبت به سال گذشته 10 درصد رشد داشته است، درآمدهاي اختصاصي 332.008 ميليارد ريال است که 6 درصد رشد را نشان میدهد و تملك و دارايي به ميزان 19.237 ميليارد ريال، رشد منفی 12 درصدی داشته است. در نتیجه مجموع اعتبارات وزارت بهداشت به انضمام منابع حاصل از هدفمندي و تبصره 13 ماده واحده به 767.272 ميليارد ريال ميرسد. از این میزان 140.232 میلیارد ریال سهم ستاد وزارت بهداشت است که نسبت به سال گذشته رشد معنیداری نداشته است. بودجه بیمه سلامت 108.100 میلیارد ریال است که نسبت به سال 96 حدود 8 درصد رشد کرده است.
رشد 10 درصدی اعتبارات دانشگاههای علوم پزشکی
مجموع اعتبارات دانشگاههاي علوم پزشكي 464.936 ميليارد ريال است که نسبت به سال گذشته 10 درصد رشد داشته است. درآمد اختصاصي با اعتبار 287.397 ميليارد ريال، حدود 62 درصد از كل اعتبارات دانشگاهها را به خود اختصاص ميدهد و 7 درصد رشد داشته است. اعتبارات هزينهاي به ميزان 174.155 ميليارد ريال، 37 درصد از بودجه دانشگاهها را به خود اختصاص داده و نسبت به سال پیشین 17 درصد رشد کرده است. تملك داراييهاي سرمايهاي نيز با 3.385 ميليارد ريال، 1 درصد از مجموع اعتبارات دانشگاههاي علوم پزشكي را شامل ميشود که نسبت به سال 96 رشد منفی 39 درصدی داشته است.
کاهش اعتبار هدفمندی به امید محقق شدن
سال 97 پنجمین سال اجرای طرح تحول سلامت است اما بودجهای که برای اجرای این طرح در 4 سال نخست پیشبینی شده بود به دلیل تكيه بر منابع حاصل از هدفمند كردن يارانهها و مالیات ارزش افزوده، ناپایدار بود و محقق نشد. همین موضوع چالشها و مشکلات بسیاری را در اجرای طرح ایجاد کرد. بودجه در پیشبینی شده برای طرح تحول سلامت تنها در سال 1393 به شکل مطلوب تخصیص یافت. اما عملکرد تخصیص بودجه این طرح در سالهای پس از آن چندان مطلوب نبود و بخش قابل ملاحظهای از این بودجه تحقق پیدا نکرد. در نتیجه از سال 1394 در تفاهمنامهای که میان سازمان برنامه و بوجه و وزارت بهداشت و درمان امضا شد به این وزارتخانه اجازه داده شد تا هزینه موردنیاز این طرح را از محل دیگر فعالیتها و برنامههای خود تامین کند. به همین دلیل در این سالها برای اجراي طرح تحول سلامت، كسري منابع حاصل از محل هدفمندي يارانهها، با سرريز كردن اعتبارات دیگر رديفها از جمله برنامه پزشك خانواده جبران شد. در نتیجه در بودجه سال 1397 شاهد تغییراتی جدید در بودجه این طرحها هستیم بدینصورت که پیشبینی منابع حاصل از هدفمندی یارانهها با كاهش 23 درصدي از ۴۸ هزار میلیارد ریال به ۳۷ هزار میلیارد ریال رسیده است.
همچنین از ردیف یک درصد ارزشافزوده در سال ۹۷ در مجموع ۴۶ هزار میلیارد ریال سهم بودجه وزارت بهداشت است که ۳۲ هزار میلیارد ریال از آن شامل اعتبار جاری و ۱۴ هزار میلیارد ریال شامل اعتبار عمرانی است که البته به گفته مسعود ابوالحلاج، رییس مرکز بودجه و پایش عملکرد وزارت بهداشت تمام این بودجه در حوزه طرح تحول سلامت استفاده میشود. همچنین ۵۰ درصد از اعتبارات جاری این ردیف برای ارایه سطح یک خدمات و ۵۰ درصد دیگرش را برای نظام ارجاع یعنی سطح دو و سه استفاده میشود.
پزشک خانواده آب میرود
بودجه برنامه پزشك خانواده و نظام ارجاع در لايحه بودجه سال 1397 حدود 1000 ميليارد تومان برآورد شده است كه نسبت به سال گذشته هیچ رشدی نداشته است. اعتبار این ردیف بودجه به دليل عملی نشدن برنامه، در سال 1396 هم با 50 درصد كاهش روبهرو شده بود. براساس استانداردهاي نسخه 04 معاونت بهداشت براي ارایه خدمات نوين سلامت، اعتبار موردنياز براي پوشش كامل جمعيت در شهر و حاشيه شهر، به ميزان 000/26 ميليارد ريال برآورد شده است، در صورتي كه اعتبار در نظر گرفته شده حدود 16.000 ميليارد ريال با اين عدد فاصله دارد. البته بايد در نظر داشته باشيم، فعاليتي كه در حال حاضر از محل برنامه پزشك خانواده اعتبار دريافت ميكند برنامه تأمين و ارتقاي مراقبتهاي اوليه در قالب گسترش و تقويت شبكه بهداشت و درمان در شهرها و حاشيه شهرهاست كه جزو برنامههاي طرح تحول سلامت در حوزه بهداشت است و در عمل پزشك خانواده و نظام ارجاع محسوب نميشود و لازم است وزارت بهداشت الگوی درست نظام ارجاع و پزشك خانواده را اجرا کند چرا که کارشناسان این روند را مخالف سیاستهای برنامه ششم توسعه میدانند.
رشد اندک بودجه بیمهها و احتمال افزایش بدهیها
بودجه مصوب شده برای سازمان بیمه سلامت در سال پیشرو 108.100 میلیارد ریال است که نسبت به بودجه 100 هزار میلیارد ریالی سال 1396 حدود 8 درصد رشد داشته است. همچنین در بودجه سازمان تامین اجتماعی در بخش درمان 10 هزار میلیارد ریال بودجه برای تجهیز و تکمیل پروژههای درمانی، 80 هزار میلیارد ریال در بخش درمان مستقیم و 120 هزار میلیارد ریال در بخش خرید خدمات درمانی پیشبینی شده است که در مجموع 210 میلیارد ریال است که نسبت به سال گذشته رشدی نداشته است.
این در حالی است که بدهی وزارت بهداشت به دستاندرکاران بخش بهداشت و درمان دولتی و خصوصی اکنون با 50 درصد رشد نسبت به سال گذشته، 18 هزار میلیارد تومان است. این وزارتخانه در همین حدود هم طلبکار است که از این رقم ۱۲ هزار میلیارد تومان آن مربوط به سازمانهای بیمهگر از جمله بیمه سلامت است.
در نتیجه به نظر نمیرسد با این میزان اعتبارات بتوان پاسخگوی پرداخت بدهیها و تامین نیازهای جاری وزارت بهداشت بود تا جایی که قاسم جانبابایی، معاون درمان وزارت بهداشت با نگرانی، وضعیت بودجه حوزه سلامت در سال ۹۷ را خوب نمیداند و پیشبینی کرده است با توجه به اینکه نمیتوان از حجم ارایه خدمات کاست، وزارت بهداشت باز هم بدهکارتر شود.
از سوی دیگر با توجه به این که تعداد کسانی که زیر پوشش بیمه سلامت قرار گرفتهاند بسیار بیشتر از پیشبینی اولیه است و این موضوع هزینه سنگینی به طرح تحول سلامت تحمیل کرده است، در بودجه 1397 تدابیری برای کنترل هزینههای این سازمان در نظر گرفته شده است.
بر اساس بند «الف» تبصره 17 قانون بودجه 1397 با هدف رعايت عدالت در سلامت و پايداري منابع، ارایه بسته خدمات بيمه پايه تعريفشده براي تمام اقشار كه بر اساس آزمون وسع بهصورت رايگان تحت پوشش بيمه پايه سلامت قرار ميگيرند تا جای ممکن از طريق نظام ارجاع، پزشك خانواده و در مراكز دانشگاهي خواهد بود. بهرهمندي از سطح خدمات بالاتر، اعم از خدمات ارایهشده در مراكز غيردولتي و بيشتر از بسته خدمات بيمه پايه تعريفشده و یادشده مستلزم مشاركت مالي بيمهشدگان در پرداخت حق سرانه بيمه خواهد بود.
همچنین در بند «ب» این تبصره آمده است: «وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي موظف است حداكثر ظرف مدت سهماه پس از ابلاغ اين قانون، راهنماي باليني براي دستکم دويست مورد از پرهزينهترين خدمات را تهيه و به تمام مراكز ارایهدهنده خدمات بهداشتي درماني و سازمانهاي بيمهگر برای اجرا ابلاغ کنند.
انتشار اوراق مالی اسلامی برای طرح های توجیهی
در سالهای اخیر یکی از دغدغههای شرکتهای دارویی و تجهیزات پزشکی این بوده است که وزارت بهداشت و دانشگاههای علوم پزشکی بخش قابل توجهی از بدهیهای خود را که گاه تا 2 دو سال به تعویق افتاده بودند از طریق توزیع اوراق قرضه اسلامی ریالی پرداخت میکردند. جایگزینی این اوراق به جای پول نقد برای پرداخت بدهیها از انتقادات جدی بخش خصوصی و به دولتی در بخش درمان محسوب میشود چرا که دستاندرکاران بخش بهداشت و درمان با توجه به مشکلات روز از جمله نبود نقدینگی برای تامین و جایگزینی کالا و افزایش افسارگسیخته و لحظهای نرخ ارز و کاهش ارزش ریال این روند را موجب تضعیف این بخش میدانند. کارشناسان اقتصادی هم معتقدند استفاده از اوراق قرضه اسلامی ریالی یعنی پیشخورکردن بودجه سالهای آینده که مشکلات خود را در پی خواهد داشت. اما بر اساس قانون بودجه سال 97 این روند باز هم ادامه خواهد داشت. براساس بند «الف»تبصره 5 ماده واحده لايحه بودجه شركتهاي دولتي و وابسته وزارتخانهها و سازمانهاي دولتي و همچنين دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالي و مؤسسات پژوهشي و پاركهاي علم و فناوري تا سقف هفتاد هزار (70.000) ميليارد ريال اوراق مالي اسلامي ريالي براي اجراي طرحهاي داراي توجيه فني، اقتصادي و مالي خود كه به تصويب شوراي اقتصاد ميرسد، با تضمين و بازپرداخت اصل و سود توسط خود منتشر كنند.
بر اساس بند «ب» این تبصره دولت مجاز است تا مبلغ دويست و شصت هزار (260.000) ميليارد ريال اوراق مالي اسلامي (ريالي – ارزي) منتشر و منابع حاصل را به رديف شماره 310108 جدول 5 اين قانون واريز كند. منابع واريزي به طرحهاي تملك داراييهاي سرمايهاي نيمهتمام و طرحهاي ساماندهي دانشگاهها مندرج در پيوست 1 و همچنين اعتبارات طرحهاي تملك داراييهاي سرمايهاي استاني اين قانون اختصاص مييابد تا براساس موافقتنامه متبادله با سازمان برنامه و بودجه كشور هزينه شود. سود و هزينههاي مربوط به انتشار اوراق مذكور در جدول 9 اين قانون پيشبيني و قابل پرداخت است.
همچنین بر اساس بند «ج» این ماده واحده اوراق فروش نرفته طرحهاي بندهاي «الف» و «ب» اين تبصره در سقف مطالبات معوق طرح با تأييد ریيس دستگاه اجرايي، ذيحساب ذيربط و سازمان برنامه و بودجه كشور قابل واگذاري به تمامي طلبكاران طرح اعم از پيمانكاران، مشاوران، تأمينكنندگان تجهيزات و همچنين دیگر هزينههاي طرحها و پروژهها ازجمله تملك اراضي و تأديه بدهي طرحهاي ساماندهي دانشگاهها است.
بند «ه» این ماده واحده نیز میگوید: «دولت اسناد خزانه اسلامي با حفظ قدرت خريد و با سررسيد تا سه سال را صادر و به طلبكاران )طرحهاي تملك داراييهاي سرمايهاي، خريد تضميني محصولات راهبردی كشاورزي، مابهالتفاوت قيمت تضميني محصولات با قيمت فروش، تأديه بدهيهاي سازمانهاي بيمه پايه سلامت و مطالبات توليدكنندگان برق تا سقف نودوپنج هزار (95.000) ميليارد ريال واگذار كند. بازپرداخت اصل اين اسناد در قوانين بودجههاي سنواتي كل كشور پيشبيني ميشود و خزانهداري كل كشور موظف است از محل اعتبارات رديفهاي فصل مربوطه و جدول 8 اين قانون نسبت به تسويه آن اقدام کند.»
کم و زیادهای بودجه در سازمانهای تابعه وزارت بهداشت
در قانون بودجه سال 1397 بودجه برخی از ردیفها حذف شده و مبلغی به آنها اختصاص نیافته است. برای نمونه بودجههای مربوط به ردیفهای بودجه طرح پیشگیری از بیماریهای دهان و دندان کودکان زیر 12 سال، کمک به تامین هزینههای تحمل ناپذیر درمان،تحقق قطبهای بهداشت و درمان کشور، کمک به هزینه سرانه بیمارستانهای آموزشی، کمک به تربیت، تامین و پایداری نیروی انسانی متخصص موردنیاز، فعالیتهای فرهنگی دانشگاههای علوم پزشکی و مطالعه همگروه ملی، کمک به اجرای سیاستهای جمعیتی کشور و خرید راهبردی خدمات جزو ردیفهای هستند که بودجه آنها در سال 1397 به صفر رسیده و حذف شده است.
همچنین ردیفهایی هم با کاهش بودجه مواجه بودهاند. برای نمونه میتوان از کاهش 12 درصدی بودجه هیأتامنای صرفهجویی ارزی در معالجه بیماران، کاهش 6 درصدی بودجه انستیتو پاستور ایران، کاهش 17 درصدی بودجه پیشگیری از بیماریهای ریوی و توسعه ورزش همگانی، کاهش 17 درصدی کمک به کاشت حلزون گوش افراد بیبضاعت، کاهش 64 درصدی برنامه درمان مصدومان اورژانس غیرترافیکی، کاهش 23 درصدی برنامه مدیریت بحران در حوادث غیرمترقبه و کاهش 7 درصدی برنامه تولید فرآوردههای بیولوژیک نام برد.
همچنین سهم سازمان غذاودارو از بودجه سال 1397 با 20 درصد رشد 1854 میلیارد ریال تعیین شده است.
سازمان اورژانس کشور هم 3281 میلیارد ریال از بودجه سال جاری را به خود اختصاص داده است که نسبت به سال گذشته 24 درصد رشد داشته است.
سازمان انتقال خون ایران هم با تنها یک درصد رشد بودجه مواجه است و به این ترتیب رقم بودجه سال جاری آن به 2200 میلیارد ریال رسیده است.
همچنین مرکز مدیریت پیوند اعضا سال 1397 مانند سال پیشین 30 میلیاردریال بودجه دریافت خواد کرد و هیچ رشدی در رقم بودجه خود نخواهد داشت.
بودجه درمان بیماریهای خاص و صعبالعلاج و کمک به مجمع خیرین سلامت، زنجیره امید، بیمارستان محک، موسسه محک و بیماری اپیدرمولایزیس بلوزا و سلیاک تنها 5 درصد نسبت به سال 1396 رشد داشته و به مبلغ 2160 میلیاردریال رسیده است.
بازگشت به ليست اخبار