تازه‌هایی درباره سوختگی‌های ناشی از رادیوتراپی

بخش علمی شرکت دایاطب

متأسفانه امروزه تعداد افراد دچار سرطان‌های مختلف رو به افزایش است. سرطان سومین عامل مرگ‌و‌میر در ایران است، علاوه بر درمان بلندمدت، پیامدهای اقتصادی و هزینه‌های سنگین درمان سلامت روانی فرد و خانواده را نیز تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.

یکی از روش‌های مؤثر درمان، استفاده از پرتو‌درمانی است. آمار نشان می‌دهد که در بسیاری از پرتودرمانی‌ها 80 تا 90 درصد افراد دچار عوارض سوختگی ناشی از رادیوتراپی می‌شوند، معمولاً درمان 4 تا 5 هفته به طول می‌انجامد و عوارض ناشی از سوختگی موضع تحت درمان با رادیوتراپی دو تا سه هفته پس از نخستین جلسه رادیوتراپی دیده می‌شود. در این زمان بیماران علاوه بر مسایل مربوط به بیماری و درمان با عوارض ناشی از سوختگی نیز دست به گریبانند. مراجعه هر‌روزه به مراکز درمانی از یک سو و مشکلات پوستی به‌وجود آمده که حتی تحمل لباس بر تن بیمار را مشکل می‌کند، کیفیت زندگی را به شدت کاهش می‌دهد.

متأسفانه تا‌کنون راه حل مؤثری برای کنترل و جلوگیری از این عوارض شناخته نشده است. در برخی از مراکز درمانی استفاده از ژل یا کرم برای کاهش این عارضه توصیه می‌شود.

همان‌طور که می‌دانید درجات سوختگی بعد از رادیوتراپی به شرح زیر است:

Radiation Therapy Oncology Group: (RTOG)

درجه صفر: تغییری روی پوست صورت نمی‌گیرد.

درجه1:  فولیکول و مقداری قرمزی روی پوست دیده می‌شود.

درجه2 الف: پوست نازک و درخشان شده، کاملاً آماده از هم گسیختگی می‌شود.

درجه 2 ب:  پوست کاملاً مرطوب و پوسته پوسته شده و اپیدرم و بخشی از درم هم از میان رفته است.

درجه 3: پوست روی هم تا خورده می‌شود.

بر‌اساس درجات سوختگی مقیاسی در نظر گرفته می‌شود و باتوجه به شدت قرمزی، درد، خارش و میزان سوختگی درمان را آغاز می‌کنیم.

در مطالعه و تحقیق انجام شده در نیوزلند که در ژورنال رادیولوژی، انکولوژی در سال 2014 میلادی منتشر شده، راهکارهایی برای جلوگیری از این عوارض پیشنهاد شده است؛

تحقیقات با کنترل و آزمایش روی 78 بیماری که سرطان سینه داشتند با دو هدف اصلی آغاز و پیگیری شد:

1) چگونه می‌توان از سوختگی ناشی از پرتودرمانی جلوگیری کرد؟

2) در صورت بروز سوختگی برای امکان ادامه درمان، چگونه می‌توان به بیمار یاری رساند؟

در آزمایش‌ها، از بیماران خواسته شد هنگام درمان برای جلوگیری از عوارض ناشی از پرتودرمانی از پانسمان مپیتل فیلم [تولید کمپانی مونلیکه سوئد] استفاده کنند؛ در پایان دوره، 92درصد بیماران ترجیح دادند به جای کرم یا ژل از پانسمان استفاده کنند. میانگین سنی بیماران 60 سال بود و تمامی عوامل زمینه‌ای نیز مشابه در نظر گرفته شده بود.

تحقیقات نشان داده بیمارانی که هنگام درمان از مپیتل فیلم استفاده کرده‌اند، این پانسمان را برای دفعات بعدی درمان نیز انتخاب می‌کنند و دلیل آن را درد، خارش و قرمزی کمتر و همچنین مختل نشدن انجام کارهای روزانه پوست عنوان کرده‌اند.

نکته  قابل توجه این است که هنگام پرتودرمانی می‌توان از پانسمان مپیتل فیلم  استفاده کرد و می‌توان اشعه را با دُزهای متفاوت تابش به کار برد مشروط بر این‌که فاصله دستگاه پرتودرمانی تا سطح پوست حداقل 100سانتی‌متر باشد.

از آنجا که هنگام پرتودرمانی، پوست خشک و شکننده می‌شود و خاصیت کشسانی آن کاهش می‌یابد محافظت از پوست به طریقی که رطوبت و دما در آن حفظ شود ضروری به نظر می‌رسد؛ برای این کار، می‌توان از مپیتل فیلم استفاده کرد.

مپیتل فیلم؛ یک پانسمان شفاف با فناوری ایمن برای پیشگیری از سوختگی ناشی از پرتودرمانی است؛ پیش از انجام پانسمان، محدوده مورد نظر باید تراشیده، کاملاً تمیز و خشک باشد و اندازه پانسمان 5 سانتی‌متر بزرگتر از منطقه مورد تابش در رادیوتراپی انتخاب شود. ولی چنانچه به هر دلیل سوختگی ناشی از رادیوتراپی ایجاد شد، مونلیکه، پانسمان دیگری به نام مپیلکس لایت که جنبه درمانی دارد را معرفی می‌کند.

مپیلکس لایت؛ پانسمان چسبنده است که یک لایه فوم پلی اورتان هیدروفیلیک جاذب دارد و بدون مواد شیمیایی است که به پوست سالم می‌چسبد و سلول‌های در حال ترمیم را جدا نمی‌کند و تا چند روز می‌تواند در محل زخم باقی بماند.

عاملی که باعث شده این پانسمان برای بیماران پرتودرمانی شده، موثر باشد فناوری ایمن (Safe Tech) است که باعث درد کمتر و آسیب کمتر به زخم می‌شود. به امید روزی که هیچ بیماری دچار عوارض پس از پرتودرمانی نشود.