مرکز آمار ایران گزارش داد

بهداشت و درمان ایران آینه آمار سال 1391

مرکز آمار ایران به منظور رفع نیازهای آماری تصمیم‌گیران، برنامه‌ریزان و پژوهشگران کشور، تلاش می‌کند تا با انتخاب روش‌های مناسب، توانایی‌ها و ظرفیت‌های علمی و عملی، تولید آمار را بهبود بخشد و با همکاری و مشارکت مردم و نهادهای دولتی و خصوصی، کیفیت آمارهای تولید شده را افزایش دهد، کمبودهای آماری را مرتفع سازد و در نهایت، فرایند تولید آمار در کشور را به شیوه مطلوب بهبود دهد.

این مرکز از طریق انجام سرشماری‌ها و آمارگیری‌های موضوعی در زمینه‌های مختلف، آمارهای گوناگونی را از خانوارها، کارگاه‌ها و مؤسسات دیگر جمع‌آوری و منتشر می‌سازد. علاوه بر این، بیش از 70 واحد آماری در دستگاه‌های اجرایی کشور آمارهای مرتبط با فعالیت‌های خود را تهیه می‌کنند که بخشی از آنها به صورت مستمر، به مرکز آمار ایران فرستاده می‌شود.

مرکز آمار ایران به تازگی گزارشی با عنوان «ایران در آینه آمار 1391» منتشر کرده است که وضعیت آماری کشور را در بخش‌های گوناگون اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی براساس وظایف و کارکرد وزراتخانه‌ها و دستگاه‌های دولتی و عمومی را در سال 1391 به نمایش می‌گذارد. بخشی از این گزارش به وضعیت آماری «بهداشت و درمان» و «بهزیستی و تأمین اجتماعی» در این سال می‌پردازد که این بخش‌ها را در متن پیش‌رو برای بهره‌مندی شما خوانندگان گرامی، باز نشر داده‌ایم. امیدواریم که سودمند باشد.

بهداشت و درمان

یکی از مهمترین مؤلفه‌هاي تأثیرگذار بر مقوله توسعه‌یافتگی کشورها، کیفیت سلامت مردم آن جامعه و توزیع عادلانه‌ي سلامت در میان اقشار و طبقات مختلف جامعه است. در واقع فراهم آوردن شرایط لازم براي تأمین بهداشت و درمان تمامی افراد کشور از طریق تعمیم و گسترش خدمات بهداشتی، درمانی و آموزشی مورد هدف است. می‌توان گفت اهمیت سلامت انسان‌ها از یک سو و پیشرفت‌هاي علمی و فناوري و استفاده از روش‌هاي نوین در پیشگیري و درمان بیماري‌ها، تأمین و توزیع عادلانه مقوله سلامت را به عنوان یکی از عمده‌ترین وظایف حاکمیت در آورده است به طوري که همواره یکی از وظایف اصلی دولت‌ها، سیاستگذاري و برنامه‌ریزي در تأمین، حفظ و ارتقاي سلامت مردم بوده است. در کشور ما نیز در نیم قرن گذشته ارایه خدمات بهداشتی و درمانی با تأسیس شبکه‌ها و خانه‌هاي بهداشتی ـ درمانی تا دورترین نقاط کشور پیش رفته است.

در این راستا با ارایه اطلاعات آماري در زمینه‌هاي مختلف از جمله نیروي انسانی شاغل در فعالیت‌هاي بهداشت و درمان بخش دولتی و همچنین تأسیسات و تجهیزات بهداشتی و درمانی بخش خصوصی و دولتی، با گوشه‌اي از این عملکرد آشنا می‌شویم.

در سال 1391، تعداد 850 مؤسسه درمانی (بیمارستان، زایشگاه و آسایشگاه) با بیش از 131 هزار تخت ثابت در کشور فعال بوده‌اند. حدود 65/68 درصد این مؤسسات با بیش از 90 هزار تخت ثابت وابسته به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، 25/10 درصد با بیش از 13 هزار تخت ثابت مربوط به بخش خصوصی و 1/21 درصد با بیش از 27 هزار تخت ثابت وابسته به سازمان تأمین اجتماعی، بانک‌ها، مؤسسات خیریه و ... بوده است.

در این سال، به طور متوسط به ازاي هر 1000 نفر حدود 7/1 تخت ثابت بیمارستان و به ازاي هر 100,000 نفر 1/1 مؤسسه درمانی فعال در کشور وجود داشته است.

در سال 1391، در کل کشور 11,197 مرکز بهداشتی و درمانی (درمانگاه، کلینیک، پلی‌کلینیک و مرکز بهداشت) فعالیت داشته‌اند که 8,669 مرکز وابسته به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، 1405 مرکز مربوط به بخش خصوصی و 1123 مرکز مربوط به دیگر سازمان‌ها و نهادها بود‌ه‌اند. تعداد این مراکز نسبت به سال گذشته به ترتیب 5/2، 6/8، 6/6 درصد افزایش داشته است.

در سال 1391‌، از کل مراکز بهداشتی و درمانی کشور، تعداد 8255 واحد در مناطق شهري و 2942 واحد در مناطق روستایی قرار داشته‌اند. به علاوه 17,714 خانه بهداشت در روستاها براي ارایه خدمات اولیه درمانی و بهداشتی به روستاییان فعالیت می‌کرده‌اند.

در سال 1391 سرانه تخت مؤسسات درمانی فعال به ازاي هر 1000 نفر جمعیت در کشور، 7/1 تخت بوده است که استان‌هاي سیستان و بلوچستان، البرز، خراسان جنوبی به ترتیب با 84/0، 93/0 و 97/0 کمترین سرانه تخت و استان‌هاي یزد، تهران و سمنان، به ترتیب با 91/2، 51/2 و 15/2 بیشترین سرانه تخت را به خود اختصاص داده‌اند. یادآور می‌شود در اطلاعات استان تهران، اطلاعات دانشگاه‌های علوم پزشکی در این رده‌بندي لحاظ نشده‌اند.

در سال 1391، 9501 داروخانه، 5207 آزمایشگاه تشخیص پزشکی، 3231 مرکز پرتونگاري، فعالیت داشته‌اند، همچنین 5337 مرکز توانبخشی شامل فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتاردرمانی، شنوایی‌سنجی، بینایی‌سنجی و ارتوپدي فنی فعال مشغول به کار بوده‌اند.

تأسیسات بهداشتی و درمانی

(1) به استثناي آزمایشگاه‌هاي تشخیص مالاریا.

(2) شامل فیزیوتراپی، گفتاردرمانی، کاردرمانی، شنوایی‌سنجی، بینایی‌سنجی و ارتوپدی فنی است

مأخذ ـ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.

در سال 1391 تعداد 34219 نفر پزشک در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، مشغول به کار بوده‌اند که از این تعداد 14,639 نفر در رشته پزشکی عمومی،1317 نفر در رشته داروسازي، 2988 نفر در رشته دندان‌پزشکی فعالیت داشته‌اند. در ضمن تعداد 203,993 نفر پیراپزشک نیز در این سال مشغول به کار بوده‌اند.

در سال 1391 در کل کشور تعداد 1078 نفر در رشته زنان و زایمان، 1197 نفر در رشته بیهوشی، 1032 نفر در رشته کودکان، 1190 نفر در رشته داخلی و 825 نفر نیز در رشته جراحی عمومی فعالیت داشته‌اند.

در آخرین نشریه سازمان جهانی بهداشت میزان مرگ‌و‌میر مادران در هر صد هزار تولد زنده در سال 1391 (2012میلادی) در ایران، رقم 50/19 نفر برآورد شده است. همچنین براساس آخرین گزارش شاخص توسعه انسانی سازمان ملل، امید به زندگی در آغاز تولد در ایران در سال 1391 (2012 میلادی)، 2/73 سال اعلام شده است.

بهزیستی و تأمین اجتماعی

فعالیت‌هاي مربوط به بهزیستی و تأمین اجتماعی در قالب خدمات حمایتی (غیربیمه‌اي) و بیمه‌اي توسط سازمان‌ها و مراکز متعدد دولتی و غیردولتی انجام می‌گیرد. خدمات حمایتی (غیربیمه‌اي) مجموعه‌اي از تدابیر و فعالیت‌هاي مددکاري، مشاوره‌اي و دیگر خدمات اجتماعی و توانبخشی است که برای تأمین نیازهاي اساسی گروه‌هاي کم درآمد و بهبود سطح زندگی آسیب‌دیدگان جامعه، خانوارهاي شاهد و جانبازان صورت می‌گیرد. سازمان‌هاي فعال در این زمینه عبارتند از: سازمان بهزیستی کشور، کمیته امداد امام خمینی (ره)، بنیاد شهید و امور ایثارگران و جمعیت هلال احمر جمهوري اسلامی ایران.

تعداد مراکز ارایه‌دهنده کلینیک‌هاي توانبخشی سازمان بهزیستی کشور در سال 1391، به541 واحد رسیده که نسبت به سال قبل حدود 2/1درصد کاهش یافته است. همچنین تعداد مددجویان استفاده کننده از این خدمات در سال 1391 بیش از 581 نفر در روز رسیده است.

تعداد مراکز ارایه‌دهنده خدمات پیشگیري، امور فرهنگی و اعتبار سازمان بهزیستی کشور در سال 1391 به 3505 واحد رسیده که نسبت به سال گذشته حدود 20 درصد افزایش یافته؛ همچنین تعداد مددجویان استفاده‌کننده از خدمات پیشگیري، امور فرهنگی و اعتیاد در سال 1391 به بیش از 2 میلیون و 470 هزار نفر رسیده است.

براساس سرشماري عمومی نفوس و مسکن در آبان 1390 جمعیت کشور برابر با 75,149,669 نفر بوده (4/50% مرد و 6/49% زن) که در مقایسه با سرشماري عمومی نفوس و مسکن آبان 1385 متوسط رشد سالانه جمعیت معادل29/1 درصد بوده است.

براساس سرشماري عمومی نفوس و مسکن سال 1390، حدود یک میلیون و هجده هزار نفر از جمعیت کشور داراي حداقل یک نوع معلولیت هستند که6/62 درصد آن ها را مردان تشکیل می‌دهند. یادآور می‌شود حدود 81 درصد معلولین کشور فقط داراي یک نوع معلولیت هستند.

در سال 1391، 1254 واحد امداد در کمیته امداد امام خمینی(ره)، حدود 5 میلیون و 351 هزار مددجو را مورد حمایت قرار داده‌اند که از این مجموع بیش از یک میلیون و 363 هزار نفر تحت پوشش طرح شهید رجایی و بیش از 2 میلیون و 478 هزار نفر تحت پوشش طرح مددجویی به صورت دایمی و بیش از 1 میلیون و 509 هزار نفر تحت پوشش طرح مددجویی به صورت موردي بوده‌اند.

خدمات ارایه شده به مددجویان توسط کمیته امداد امام خمینی (ره) برحسب مبلغ پرداخت شده                     (میلیون‌ریال)

1) شامل احداث، تعمیر و بازسازي واحدهاي مسکونی و فضاي خودکفایی مددجویان تحت پوشش است.

2) از سال 1375، شامل پرداخت وام تبصره 3 و پرداخت وام طرح زینب نیز می‌باشد و همچنین از سال 1380 شامل پرداخت وام از سایر تبصره‌ها است.

3) شامل کمک نقدي و غیرنقدي به محرومان خارج از کشور، مبلغ جشن نیکوکاري، مبلغ جشن عاطفه‌ها و ... است.

4 ) شامل تعداد دانش‌آموزان، دانشجویان و طلاب مورد حمایت می‌باشد.

مأخذ ـ کمیته امداد امام خمینی.

در سال 1391، تعداد 199 هزار و 209 خانوار شاهد تحت پوشش بنیاد شهید و امور ایثارگران بوده‌اند که از این تعداد بیش از 138 هزار خانوار والدین شهید و بیش از 60 هزار خانوار همسر و فرزندان آنها هستند. همچنین حدود 561 هزار جانباز تحت پوشش بنیاد شهید و امور ایثارگران بوده‌اند که درصد جانبازي حدود 225 هزار نفر از جانبازان تحت پوشش، 25 درصد و بالاتر است.

در سال 1391‌، تعداد حوادث طبیعی اعم از زلزله، سیل، آتش‌سوزي، رانش زمین، طوفان، آب گرفتگی، خشکسالی، پس‌لرزه و تصادفات جاده‌اي، آتش‌سوزي، برف و کولاك، جوي ـ اقلیمی، دریایی ـ ساحلی، ریزش آوار، حوادث شهري، صنعتی، کارگاهی، کوهستان و هوایی که تحت پوشش خدمات ارایه شده از سوي جمعیت هلال احمر جمهوري اسلامی ایران قرار گرفته‌اند، 27,695 مورد بوده است.

تعداد زلزله و سیل رخ داده و خسارت وارد شده در اثر وقوع آنها

مأخذ- جمعیت هلال احمر جمهوري اسلامی ایران.

خدمات حمایتی (بیمه‌اي)

خدمات بیمه‌اي که براساس مشارکت بیمه شده، کارفرما و دولت شکل می‌گیرد، به صورت‌هاي مختلف به اجرا در می‌آید. خدمات بیمه‌اي شامل بیمه درمانی، بازنشستگی، از کار‌افتادگی، بیکاري، حوادث ناشی از کار، فوت، ایام بارداري و کمک هزینه عائله‌مندي است. سازمان‌هاي فعال در این زمینه عبارتند از: سازمان تأمین اجتماعی، سازمان بیمه سلامت ایران و سازمان‌ بازنشستگی کشوری.

در پایان سال 1391، تعداد کارگاه‌های تحت پوشش سازمان تأمین اجتماعی به حدود یک میلیون و 195 هزار کارگاه رسیده که نسبت به سال 1390، 3درصد کاهش یافته است. در پایان سال مذکور، تعداد بیمه‌شدگان اصلی و تبعی سازمان تأمین اجتماعی حدود 33 میلیون و 88 هزار نفر (2/37% اصلی و 8/62% تبعی) رسیده که نسبت به سال گذشته 7 درصد افزایش یافته است.

همچنین در این سال تعداد بیمه‌شدگان آسیب‌دیده ناشی از کار تحت پوشش این سازمان، 6/0 درصد نسبت به سال گذشته افزایش یافته و به 20 هزار و 532 نفر رسیده است.

در سال 1391، 4/49% از کل جمعیت کشور تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی (88% بیمه شده و 12% مستمری بگیر) بوده‌اند که به ترتیب در استان‌های بوشهر، یزد، سمنان، تهران، قزوین، اصفهان، مرکزي، خوزستان، قم، مازندران و آذربایجان شرقی بیش‌تر از 50 درصد جمعیت استان تحت پوشش سازمان تأمین اجتماعی هستند. کمترین افراد تحت پوشش سازمان تأمین اجتماعی (کمتر از 30%) در استان سیستان و بلوچستان است.

در پایان سال 1391، حدود 34 میلیون و 317 هزار نفر بیمه شده به صورت اصلی و تبعی تحت پوشش سازمان بیمه سلامت ایران بوده‌اند که حدود 6 میلیون و 198 هزار نفر آنها کارکنان دولت و بیش از 3 هزار نفر آنها خویش فرمایان (حرف و مشاغل آزاد) و 3 میلیون و 14 هزار نفر تحت پوشش بیمه ایرانیان و 23 میلیون و 231 هزار نفر روستاییان و یک میلیون و 870 هزار نفر از سایر اقشار جامعه هستند.

در پایان سال 1391 تعداد کل مشترکان حقوق‌بگیر صندوق بازنشستگی کشوري بیش از یک میلیون و 177 هزار نفر بوده که از این تعداد، حدود 54 هزار نفر مشترک حقوق‌بگیر جدید، مربوط به سال 1391 است.