بیمارستان‌های کشور همچنان وابسته به فیلم رادیولوژی هستند

پس از سال 2015 فیلم رادیولوژی در جهان متوقف می‌شود و همه بیمارستان‌ها باید به صورت بدون فیلم خدمات خود را ارایه دهند. این در حالی است که اگرچه برخی از بیمارستان‌های کشور سامانه‌های پکس را راه‌اندازی کرده‌اند تا بدون وابستگی به فیلم‌های رادیولوژی تصاویر پزشکی را ذخیره کنند و انتقال دهند اما آمارهای رسمی وزارت بهداشت نشان می‌دهد که هنوز هیچ‌یک از بیمارستان‌های کشور بدون‌فیلم نشده‌اند و همچنان به سیستم‌های قدیمی تصویربرداری پزشکی وابسته‌اند. درج گزارش تصاویر پزشکی در HIS و ذخیره تصاویر در PACS که برخلاف گزارش‌نویسی‌های معمول مبتنی بر استاندارد دایکام است، بزرگترین مشکل بیمارستان‌های کشور و دلیل بر این واقعیت است که آنها هنوز نتوانسته‌اند بدون‌فیلم شوند.

همایش پکس ویژه مدیران بیمارستانی بیست‌وپنجم و بیست‌و‌ششم بهمن ماه در دانشگاه صنعتی امیرکبیر برگزار شد. پژوهشکده سلامت الکترونیک دانشگاه صنعتی امیرکبیر برگزار‌کننده این همایش تخصصی بود. در این همایش دکتر محمدحسن ناصری رییس دانشگاه علوم پزشکی البرز و قائم مقام وزیر بهداشت، دکتر علیرضا رهایی رییس دانشگاه صنعتی امیرکبیر، دکتر حسن ریاضی رییس مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات وزارت بهداشت و مدیران تعدادی از بیمارستان‌های کشور حضور داشتند.

مدیریت استراتژیک استقرار پکس، استانداردهای جهانی دایکام، مبانی پکس، اعتباربخشی در پکس، الزامات سخت‌افزاری پکس، گردش کار در پکس و برخی از ارزش‌های افزوده آن، بررسی چالش‌های بیمارستان فیلم‌‌لس در ایران، کاربردهای مدیریتی تصویر‌برداری دیجیتال و امنیت اطلاعات، اشتباهات رایج در انتخاب پکس و چالش‌های فرآروی توسعه پکس در کشور محورهای اصلی این همایش بود.

رییس پژوهشکده سلامت الکترونیک: بیمارستان بدون‌فیلم نداریم

حمید کشوری رییس پژوهشکده سلامت الکترونیک دانشگاه صنعتی امیرکبیر در افتتاحیه همایش پکس ویژه مدیران بیمارستانی با تأکید بر اینکه استفاده از فیلم‌های رادیولوژی و تصویرنگاری در بیمارستان‌ها هزینه زیادی برای کشور در بردارد، گفت: «با این وجود، هنوز حتی یک بیمارستان فیلم‌لس در کشور نداریم. البته برخی از بیمارستان‌های کشور مجهز به سامانه پکس هستند اما استانداردهای لازم در آن‌ها اعمال نشده است.»

به گفته او استانداردهای پزشکی، اهمیت بسیار زیادی دارد و به دلیل حساسیت فراوان و نوع کار با استانداردهای تمام حوزه‌های دیگر متفاوت است: «همین امر، همراهی، همفکری و همکاری مراکز پزشکی در تهیه و طراحی سامانه‌های سلامت در پژوهشگاه‌ها را طلب می‌کند.»

قائم مقام وزیر بهداشت: برنامه‌ریزی کلان برای توسعه پکس

دکتر محمد حسن ناصری قائم مقام وزیر بهداشت و رییس دانشگاه علوم پزشکی البرز راه‌اندازی سامانه‌های پکس و پزشکی از راه دور (تله مدیسین) را از ضرورت‌های اساسی حوزه بهداشت و درمان دانست و گفت: «امروزه استفاده از فناوری‌های نوین، راه درمان بیماران را بسیار کوتاه می‌کند و ارایه خدمات درمانی در قالب‌های مقایسه‌ای، پیگیری و مشاوره‌ای پزشکی را با هزینه کمتر و سهولت بیشتری فراهم می‌کند.»

رییس دانشگاه علوم پزشکی البرز از سامانه پکس به عنوان یک فرصت بسیار ارزشمند در برنامه‌ریزی‌های کلان کشور نام برد و گفت: «تصاویر مختلفی که در عرصه‌های پزشکی و بیمارستانی استفاده می‌کنیم اعم از این که بر روی کاغذ باشند همانند تصاویر سونوگرافی، اکو کاردیوگرافی یا دالپر اولتراسوند و یا اینکه به صورت فیلم و تصویر ضبط شوند، بسیار هزینه‌بر است و درعین حال برخی از آنها فقط در یک محدوده خاص زمانی کاربرد دارد.»

او در ادامه گفت: «همان‌طور که با پیشرفت و توسعه علم و فناوری، رادیولوژی‌های ساده سال‌های قبل به تصاویر سی‌تی‌اسکن، پت‌اسکن، ام‌آر‌ای و اسکن‌های هسته‌ای پیشرفته امروزی مبدل شده، مطمئنا در سال‌های بعد، دستگاه‌ها و تجهیزات فعلی هم به سرعت از رده خارج می‌شوند باید برای ذخیره و انتقال تصاویر پزشکی برنامه‌ریزی کرد.»

به اعتقاد او حفظ و نگهداری تصاویر بیمارستانی مشکلات خاص خود را دارد: «از یک سو، به مرور با افت کیفیت تصاویر مواجه می‌شویم و از سوی دیگر، بازخوانی آنها نیاز به افراد متخصص و مهارت‌های ویژه دارد. در شرایط خاصی همچون تحریم و جنگ، تهیه این فیلم‌ها با دشواری‌های فراوان و هزینه‌های هنگفت همراه است و افزون بر این، شاهد هستیم کلیشه‌ها و فیلم‌های رادیولوژی که با مشکلات زیاد از خارج کشور تهیه می‌شود در حجم بالا و جاهای مختلف با شرایط نامناسب نگهداری می‌شود که بعضاً تاریخ مصرف آنها می‌گذرد و قابل استفاده نخواهند بود.»

قائم مقام وزیر بهداشت گفت: «گاهی گزارش می‌شود که بیماران، تصاویر رادیولوژی خود را به پزشک ارایه می‌دهند اما پزشک با بیان اینکه تصاویر از کیفیت لازم برخوردار نیست آن‌ها را برای تهیه تصاویر مجدد به مراکز دیگر می‌فرستد که این نمونه‌ها کم نیستند و خود موجب اتلاف سرمایه‌های ملی می‌شود. از سوی دیگر با استفاده از شیوه رایج تصویرنگاری بیمارستانی، نشان دادن تصاویر به پزشکان متخصص که در دیگر نقاط کشور هستند به سختی صورت می گیرد و عملاً امکان مقایسه و جمع‌بندی نظرات کارشناسی چندین پزشک را از ما می‌گیرد.»

دکتر ناصری، ایجاد سامانه پکس در مراکز بیمارستانی و درمانی را یکی از راهکارهای برون رفت از مشکلات موجود در زمینه تصاویر بیمارستانی دانست و گفت: «با پکس، می‌توان در مدت زمان اندک و با دقت بالا، تصاویر را تهیه و ذخیره کرده و مورد استفاده قرار داد و با ارسال الکترونیکی تصاویر از نظرات متخصصان در نقاط مختلف کشور و حتی جهان برای درمان بیماران بهره گرفت.»

دکتر علیرضا رهایی: راه‌اندازی رشته‌های مرتبط با خدمات الکترونیک سلامت

دکتر علیرضا رهایی رییس دانشگاه صنعتی امیرکبیر هم در این مراسم از راه‌اندازی رشته‌های دانشگاهی که پیش‌نیاز گسترش خدمات الکترونیک سلامت هستند، خبر داد و گفت: «نخستین دوره‌های کارشناسی ارشد و دکتری فناوری اطلاعات را در دانشگاه امیرکبیر تدوین و راه‌اندازی کرده‌ایم و درصدد هستیم مباحث فناوری اطلاعات را در گرایش‌های مختلف فنی و مهندسی وارد کنیم.»

او با یادآوری این موضوع که پژوهشکده مجازی سلامت الکترونیک یکی از تجربه‌های موفق دانشگاه امیرکبیر است که در همین زمینه فعالیت می‌کند، درباره اقدامات این پژوهشکده گفت: «با وجودی که فقط یک سال از سابقه کار این پژوهشکده می‌گذرد اقدامات بسیار خوبی در آن صورت گرفته و رشته‌های مهندسی بافت و مهندسی توانبخشی، مهندسی فناوری اطلاعات پزشکی، مهندسی انفورماتیک یا اطلاعات پزشکی به صورت الکترونیکی در دانشگاه راه‌اندازی شده است.»

رییس دانشگاه امیرکبیر با یادآوری تعبیر سازمان جهانی بهداشت مبنی براینکه سلامت الکترونیک به معنای به‌کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در خدمت سلامت جوامع است، گفت: «باید توجه داشته باشیم که در استفاده از فناوری‌های نوین، از پیروی کورکورانه از الگوهای غربی پرهیز کنیم و با توجه به اسناد بالادستی همچون نقشه جامع علمی کشور و سند چشم انداز 1404، تجهیزات فنی مورد نیاز خود را به صورت بومی و متناسب با نیازها و اقتضائات کشور خود طراحی و تهیه کنیم.»