کنفرانس مهندسی زیست پزشکی ایران، امسال بیستمین دوره خود را از 27 تا 29 آذر ماه 92 در دانشکده برق دانشگاه فنی تهران برگزار کرد. این کنگره  هر سال در یکی از دانشگاه‌های مطرح کشور برگزار می‌شود.

دکتر سید محمود فیروزآبادی رییس انجمن مهندسی پزشکی ایران و دکتر محمود کمره‌ای، رؤسای این کنفرانس بودند. خانم دکتر فریبا بهرامی دبیر علمی کنفرانس و دکتر سید کمال‌الدین ستاره‌دان نیز دبیر اجرایی کنفرانس بود.

دکتر ستاره‌دان، کنفرانس مهندسی پزشکی را یکی از قدیمی‌ترین کنفرانس‌های کشور دانست. نخستین دور این کنفرانس در سال 61 آغاز شده است؛ البته کنفرانس در دوره‌های نخستین، ادواری و گاه و بیگاه بود که بعدها به صورت منظم و هر ساله درآمد.

مهمترین هدف برگزاری کنگره از نظر دبیر اجرایی آن، دور هم گرد آمدن استادان، دانشجویان، پزشکان و دست‌اندرکاران مقوله مهندسی زیست پزشکی است. این گردهمایی، به ارایه دستاوردهای جدید، بالارفتن اعتماد به تولید و توان علمی داخلی، آشنا شدن دست‌اندرکاران این حوزه با یکدیگر، تبادل علم و دانش روز و مواردی از این دست می‌انجامد.

دبیر اجرایی کنگره شمار مقاله‌های ارسال شده به دبیرخانه را 299 مقاله دانست. از میان این 299 مقاله، هیأت داوران در چند نوبت داوری، نزدیک نیمی از آنها را پذیرفت. یعنی 80 مقاله به صورت شفاهی و 50 مقاله در قالب پوستر در دو روز نخست کنفرانس ارایه شد.

دومین کنفرانس بیوالکترومغناطیس ایران نیز همزمان و همراه با کنفرانس مهندسی پزشکی برگزار شده بود. دکتر ستاره‌دان گفت: «از آنجا که موضوع بیوالکترومغناطیس زیرمجموعه‌ی مهندسی پزشکی است، بخشی از مقاله‌های ارسال شده به دبیرخانه که با این موضوع همخوان بودند به این کنفرانس انتقال داده شد.»

امتیاز بازآموزی

بیستمین کنفرانس مهندسی پزشکی ایران، برای نخستین‌بار تصمیم به اهدای امتیاز بازآموزی به شرکت‌کنندگان گرفته بود. این امتیازها با همکاری شرکت طراحان فردا، از طریق رایزنی با سازمان نظام پزشکی کشور، صورت گرفت. برای متخصصان و پزشکانی که به این کنفرانس می‌آمدند 10 امتیاز بازآموزی در نظر گرفته شده بود.

سخنرانی‌ها

پنج سخنرانی‌ کلیدی و مهم کنگره توسط دکتر کلاوس ابرمایر از آلمان، پرفسور اکبر موسوی مهدوی، دکتر محمد حق‌پناهی، دکتر مهدی میرباقری و پرفسور کامبیز پوررضایی انجام شد.

سه سخنران دیگر هم به کنفرانس دعوت شده بودند. دکتر فرزام فرهمند با موضوع توانبخشی هوشمند و رباتیک، دکتر حمیدرضا سلیقه راد با موضوع جایگاه تصویربرداری مغناطیسی در ارزیابی بیماری پوکی استخوان و دکتر عباس عرفانیان با موضوع بازیابی عملکرد حرکتی با استفاده از تحریک الکتریکی نخاع به عنوان سخنرانان مدعو در کنفرانس سخنرانی داشتند.

حامیان کنفرانس

بخش ایرانی IEEE، انجمن رادیولوژی ایران، انجمن کامپیوتر ایران، انجمن سیستم‌های هوشمند ایران، سازمان غذا و دارو، انجمن متخصصین زنان و مامایی ایران، انجمن صنفی تولیدکنندگان تجهیزات پزشکی دندان‌پزشکی و آزمایشگاهی و ماهنامه سپید، در شمار حامیان برگزاری کنفرانس بودند.

کارگاه‌های آموزشی

در کنفرانس امسال، برای نخستین بار بود که مرکز تحقیقات انفورماتیک تصویربرداری انجمن رادیولوژی ایران سه دوره آموزشی یا همان کارگاه برگزار کرد. این سه دوره آموزشی در زمینه سامانه‌های PACS بود که مخاطب آنها پزشکان، مدیران و متصدیان فنی بودند.

شرکت طراحان فردای دیگر نیز 20 کارگاه برای بخش جانبی کنفرانس تدارک دیده بود تا در صورت به حد نصاب رسیدن شرکت‌کنندگان، برگزار شوند. از این تعداد، تنها 10 کارگاه برگزار شد. در مجموع نزدیک 200 تا 250 نفر در کارگاه‌های شرکت طراحان فردای دیگر حاضر شدند.

این کارگاه‌ها با همکاری دانشگاه تهران، سازمان نظام پزشکی، انجمن فیزیک ایران، وزارت بهداشت، اداره کل تجهیزات پزشکی و چند انجمن و اتحادیه پزشکی و آزمایشگاهی برگزار شد. مدرسان کارگاه‌ها استادانی از اداره کل تجهیزات پزشکی و انجمن‌های حامی کارگاه‌ها بودند. در پایان کارگاه‌ها به شرکت‌کنندگان، گواهی شرکت از دانشگاه تهران و اداره کل تجهیزات پزشکی داده می‌شد.

نمایشگاه

فضای دو ساختمان دانشکده فنی دانشگاه تهران به این کنفرانس اختصاص داده شده بود. در این فضا، بخشی به کنگره و بخشی به کارگاه‌ها اختصاص داشت اما نمایشگاه از فضای خوبی برخوردار نبود؛ همچنان که تعداد شرکت‌کنندگان کنفرانس و نمایشگاه نیز در دومین روز کنگره، چندان رضایت‌آمیز به نظر نمی‌آمد.

مهندسی پزشکی شاخه‌ی گسترده‌ایست که می‌توانست مخاطبان و حاضران بیشتری برای نمایشگاه و کنفرانس خود جذب کند و فرصت خوبی برای معرفی دستاوردهای عملی این شاخه میان‌رشته‌ای به وجود آورد. اما استدلال دبیر اجرایی آن چنین بود که: «ما با دید تجاری به این کنفرانس نگاه نکردیم.»

نمایشگاه در فضای کوچکی پوشیده شده با چادر برزنت، در مقابل دانشکده برق، برپا شده بود. شمار غرفه‌های آن به زحمت به ده غرفه می‌رسید. تقریباً خالی از بازدیدکنندگان بود. از این تعداد غرفه‌ هم، یک غرفه به مؤسسه طراحان فردای دیگر، یک غرفه به دپارتمان مدیریت مؤسسه ترجمان علوم، مدرسه کسب و کار تهران، غرفه‌ای به شاخه ایرانی IEEE، غرفه‌ای به ناشر کتاب‌های مهندسی و غرفه‌ای به معرفی نوشیدنی سن‌ایچ! واگذار شده بود.

تنها سه شرکت تجهیزات پزشکی مرتبط با مهندسی پزشکی در این نمایشگاه حضور داشتند. شرکت رهاورد ابتکارات زند، شرکت مهندسی پزشکی طب ابزار و شرکت پایون پرتو.

تولید انواع فشارسنج‌ها

«ضعف بزرگ شرکت ما، عمر طولانی محصولات ماست. به این ضعف افتخار می‌کنم.» این جمله را مسؤول غرفه طب ابزار می‌گوید. شرکت مهندسی پزشکی طب ابزار از سال 1372 بنیان گذارده شد. بنیانگذاران آن از نظر مسؤول غرفه، مهندسان نسل دوم انقلاب بودند که شعار خودکفایی در آنان تجلی داشت. حمایت مسؤولان وقت و سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی در بنیان‌گذاری این شرکت تأثیر زیادی داشت.

تولید دستگاه سنجش فشارخون، برنامه‌ی کاری طب ابزار است. انواع گوناگونی از فشارسنج‌ها با طرح‌های اختراعی و کاملاً ایرانی در این شرکت ساخته می‌شوند. آخرین دستاورد طب ابزار، دستگاهی است برای پایش دستگاه فشار خون. این محصول توانست ثبت اختراع داشته باشد. در 27 اردیبهشت 1392 در دانشگاه علوم پزشکی اراک رونمایی شد.

کالیبره کردن دستگاه فشارخون با دستگاه سنجشگر دقت اندازه‌گیری انواع دستگاه فشار خون، در مصرف خانگی هر شش ماه و در مصرف بیمارستانی و درمانگاهی هر هفته باید انجام شود. با کاربرد این دستگاه می‌توان از هزینه‌های اضافه خرید دستگاه‌های جدید جلوگیری کرد.

این دستگاه، بخشنامه وزارت بهداشت را به مراکز درمانی سراسر کشور در حمایت از خود دارد. اما مراکز درمانی نیازمند بودجه برای خرید آن هستند. کارشناس شرکت فکر می‌کند: «اگر وزارت بهداشت به مراکز درمانی، بودجه‌ای اختصاصی برای خرید از ما بدهد، نه تنها هزینه نکرده است که در واقع سرمایه‌گذاری هم می‌کند.»

جنگ نابرابر میان تولیدات داخلی و محصولات وارداتی

شرکت رهاورد ابتکارات زند، تقریباً در تمامی نمایشگاه‌هایی که مرتبط با تجهیزات پزشکی آزمایشگاهی است، دیده می‌شود.

این شرکت یک دستگاه پردازنده بافتی با فناوری بازوی آزاد یا همان تیشوپروسسور و رنگ‌کننده‌ی اسلاید مدل ST30 را در نمایشگاه معرفی می‌کرد. این دستگاه به گفته‌ی مدیر بازرگانی شرکت، همتای ایرانی و خارجی ندارد. طرح و تولید دستگاه، اختراع مهندس رامین زند است که بیش از ده سال روی ساخت این دستگاه مطالعه کرده است. ربات MZ-2003 در این دستگاه به کار رفته که در جشنواره خوارزمی جایزه گرفته است و چندین گواهی تولید و تأییدیه کارکرد دارد.

این دستگاه توانایی‌های بیشتری نسبت به تیشوپروسسورهای دیگر دارد. برای نمونه به طور همزمان چندین برنامه‌ی مختلف می‌پذیرد. هنگام انجام برنامه، می‌توان سبدهای خالی را پر کرد و برنامه‌ی دیگری نیز شروع کرد. در هر برنامه‌ی پردازش می‌توان 60 بار سبدها را جابه‌جا کرد. قابل تنظیم زمان جداگانه برای هر مرحله است و ویژگی‌های دیگری که موجب بالا رفتن ظرفیت، سرعت و توان آزمایشگاه می‌شود. این دستگاه در مصرف مواد و محلول‌های اختصاصی صرفه‌جویی می‌کند و توجیه اقتصادی دارد.

اما کارشناس ابتکارات زند در نمایشگاه، از جنگی نابرابر خبر داد که برای راضی کردن مراکز دولتی ایران به خرید از شرکت جریان دارد. بیشتر مراکز دولتی تمایل به خرید مشابهان خارجی این دستگاه را دارند. در حالی که بنا به گفته‌ی این کارشناس، جزو بخش‌نامه‌های وزارت بهداشت است که در صورت وجود محصولات ایرانی که استانداردهای لازم را داشته باشند، خرید محصولات وارداتی ممنوع است.

البته کارشناس رهاورد ابتکارات زند همچنان امیدوار است که در این جنگ پیروز شوند. او از چند مرکز بیمارستانی و درمانی دولتی نام برد که برای خرید این دستگاه هنوز تردید دارند. این از نظر کارشناس شرکت، نشانه خوبی است. «همین که توانستیم چنین جنگی ایجاد کنیم و خودمان را وارد عرصه کنیم، جای امیدواری دارد.»

یک چکاپ سینه بی‌خطر برای زنان

بیست سالی می‌شود که شرکت پایون پرتو در واردات، فروش، تأمین قطعات یدکی و خدمات فنی پس از فروش دستگاه‌های پیشرفته تصویربرداری پزشکی کار می‌کند. این شرکت حالا نمایندگی چند کمپانی بزرگ را دارد. کمپانی‌هایی مانند هیتاچی (Hitachi) ژاپن، اولتراسونیکس کانادا (Ultrasonix)، اکوری کره (EcoRay) و هوندا ژاپن (HONDA).

پایون پرتو، دستگاه سونوگرافی سونیکس تبلت (Sonix-Tablet) را به عنوان جدیدترین مدل محصولات اولتراسونیکس کانادا در نمایشگاه معرفی می‌کرد. این دستگاه با صفحه‌‌ی نمایشگر تمام لمسی و وزن اندک، یک سونوگرافی راحت و ساده را ممکن می‌کند. قابلیت پرتابل بودن دستگاه، آن را برای استفاده در بخش‌های مختلف و جابه‌جایی از بخشی به بخش دیگر مناسب می‌سازد.

دستگاه سونوگرافی تبلت در مواردی مانند ماموگرافی سینه به کار می‌رود؛ البته تفاوتی با ماموگرافی دارد. این دستگاه در اسکن سینه از امواج اولتراسون استفاده می‌کند که نسبت به اشعه ایکس ری سطح پایین‌تری از عوارض را در خود دارد. با امواج اولتراسون می توان یک ماموگرافی بدون خطر داشت. هرچند در صورت مشاهده توده و اثبات بیماری در مراحل پیشرفته باز هم نیاز به ماموگرافی با اشعه ایکس ری وجود دارد. در واقع می‌توان چکاپ‌های دوره‌ای زنان را در مراکز درمانی به این دستگاه سپرد.