دامنه شمول:

این مقاله به مقایسه دستگاه‌های تهویه مکانیکی (ونتیلاتور) فشار مثبت می‌پردازد که در مراقبت‌های حیاتی استفاده می‌شوند.

در مدل‌های ذکر شده ممکن است برخی از آن‌ها توانایی ونتیلاسیون فرکانس بالا داشته باشند اما دستگاه‌های اختصاصی فرکانس بالا شامل این گزارش نمی‌شوند؛ همچنین ونتیلاتورهای اختصاصی نوزادان / اطفال، پرتابل، بیهوشی یا استفاده خانگی نیز شامل نخواهد شد. برای اطلاعات در مورد این دستگاه‌ها می‌توانید به سایت www.SafirMed.com مراجعه کنید. ونتیلاتورهای آی‌سی‌یو، ونتیلاتورهای فشار مثبت، تهویه مکانیکی از دیگر نام‌های این دستگاه است.

ونتیلاتورها یک حمایت تهویه‌ای یا تنفس کمکی موقت برای برخی از بیماران فراهم می‌کنند. این بیماران یا تنفس خود‌به‌خودی ندارند و یا نیازمند کمک برای انجام تنفس کافی می‌باشند. (به‌علت بیماری، تروما، آسیب، ناهنجاری‌های مادرزادی، دارو یا بیهوشی)

در بیشتر دستگاه‌های ونتیلاتور، یک منبع فشار مثبت، گاز را برای تبادل اکسیژن به ریه‌ها می‌رساند که با انجام این کار، شش‌ها باز شده، تهویه حفظ می‌شود و تا زمانی‌که بیمار قادر به تنفس خود‌به‌خودی کافی شود، عضلات تنفسی استراحت می‌کنند. تنفس‌های فشار مثبت به‌طور معمول از طریق لوله اندوتراکیال (لوله تراشه) و یا لوله تراکستومی انجام می‌شود.

اصول عملکرد:

به‌طور کلی یک دستگاه ونتیلاتور شامل اجزای زیر است. (شکل مقابل)

- مسیر تنفسی قابل انعطاف (لوله خرطومی)

- سیستم کنترل

- منبع گاز

- نمایشگرها و هشدارها

- بعضی از وسایل جانبی مانند مرطوب‌کننده‌ها، گرم‌کننده‌ها و ...

بیشتر ونتیلاتورها به‌وسیله میکروپروسسور کنترل می‌شوند و فشار، حجم و یا جریان تنفس را برای رسیدن به FiO₂ موردنظر تنظیم می‌کنند.

رابط‌هایی ارتباطی نیز وجود دارند که می‌توانند اطلاعاتی مانند تنظیمات انجام شده، متغیرهای نمایش داده شده، وضعیت آلارم‌ها و ... را به مانیتورهای بدساید، سیستم اطلاعاتی بیمارستان و یا دیگر مراکز بفرستند. برق مورد نیاز دستگاه نیز هم به‌وسیله برق شهر و هم به‌وسیله باتری تأمین می‌شود که از باتری در مواقع کوتاه‌مدت مانند انتقال بیمار بین بخش‌های بیمارستان استفاده می‌شود.

بعضی از ونتیلاتورهای ICU می‌توانند به سیستم گازهای مرکزی هوا و اکسیژن وصل شوند. برای رسیدن به FiO₂ مناسب بیمار، اغلب ونتیلاتورها هوا را با اکسیژن مخلوط می‌کنند. گاز از طریق مدار منعطف تنفسی (لوله خرطومی) به بیمار می‌رسد. مدار تنفسی به گونه‌ای است که در بعضی قسمت‌های آن گاز می‌تواند گرم یا مرطوب شود یا اینکه فشار مسیر اندازه‌گیری شود یا از نبولایزر دارویی استفاده شود و یا مایعات میعان شده جمع‌آوری شود. بسیاری از مدل‌ها سنسورهایی دارند که می‌تواند جریان و یا فشار مسیر هوا را اندازه گرفته و یک بازخورد برای ونتیلاتور فراهم آورد تا خروجی‌های خود را به‌صورت اتوماتیک تنظیم کند.

کنترل‌ها:

کنترل‌ها برای انتخاب مدهای تنفسی و پارامترهای الگوی تهویه استفاده می‌شوند. برای ساختن یک الگوی تنفسی تعیین شده در ونتیلاتور، چندین متغیر می‌تواند به صورت همزمان تنظیم شود. از جمله: زمان دم و یا بازدم، نرخ تنفس مکانیکی، نسبت زمان دم به بازدم، شکل موج‌ها، حجم جاری Tidal Volume، Minute Volume، حداکثر جریان دمی، حداکثر فشار و PEEP.

گزارش مشکلات:

- رایج‌ترین مشکل در ارتباط با دستگاه‌های ونتیلاتور خطر ابتلا بیمار به پنومونی در اثر وابستگی به ونتیلاتور است (‌Ventilator-Associated Pneumonia). به‌طور کلی استفاده طولانی‌مدت از ونتیلاتور خطر ابتلا به VAP را افزایش می‌دهد اما با کنترل مناسب عفونت در نگهداری از ونتیلاتور، مدارهای تنفسی و سایر تجهیزات جانبی می‌توان خطر ابتلا به بیماری را کاهش داد.

- وجود نشتی در مدار تنفسی نیز باعث ایجاد اختلال در حجم تحویلی بیمار شده و یا دقت حسگرهای مربوطه را کاهش می‌دهد؛ همچنین وجود چنین نشت‌هایی بر توانایی ونتیلاتور در نگه داشتن سطح PEEP تأثیر‌گذار است.

- برخی اتصالات ونتیلاتور به مدار تنفسی ممکن است در اثر اتفاق یا سهل‌انگاری پرسنل جدا شود؛ در چنین مواقعی ونتیلاتورها باید هشدارهای دیداری ـ شنیداری مبنی بر وجود نشتی یا قطعی مسیر را اعلام کنند.

- برخی از هشدارهای Low-pressure ممکن است به خاطر تنظیمات نادرست آستانه هشدار باشد.

- ناهماهنگی میان بیمار و ونتیلاتور یکی دیگر از مشکلات مطرح شده است. این اتفاق زمانی به‌وجود می‌آید که بیمار نمی‌تواند دستگاه را تریگر کند و یا ونتیلاتور اشتباهاً تلاشی از بیمار را حس کرده، شروع به تنفس دادن می‌کند که این اتفاق باعث ایجاد نرخ تنفس توسط ماشین شده که با نرخ تنفس بیمار و تلاش آن مغایرت دارد که به آن تریگر نکردن مناسب، ناهمزمانی، ناهماهنگی و یا مبارزه با ونتیلاتور می‌گویند. این اتفاق باعث افزایش ناراحتی بیمار و زجر تنفسی شده مانع تبادل مناسب گاز در ریه می‌شود و جداسازی بیمار از ونتیلاتور را بسیار مشکل می‌کند. یکی از علل این اتفاق تنظیم نامناسب حساسیت تریگر است.

- به‌علت اینکه در بسیاری از مواقع بیماران برای ادامه زندگی خود کاملاً وابسته به ونتیلاتور هستند، اطمینان از نگهداری مناسب و پرهیز از اشتباهات اپراتور و یا دستگاه بسیار مهم است. با استفاده از یک ونتیلاتور با طراحی خوب و اطمینان از راه‌اندازی و کارکرد درست آن، کاربران اغلب می‌توانند از صدمه زدن به بیمار جلوگیری کنند.

توصیه‌هایی برای خرید:

توصیه‌های سفیر آگاهی

برای دانستن حداقل مواردی که باید در مورد خرید این‌گونه دستگاه‌ها رعایت شود می‌توانید به جداول موجود در سایت سفیر آگاهی به نشانی www.safirmed.com یا کتاب سفیر آگاهی مراجعه کنید که در اینجا به اختصار به بعضی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.

در ادامه به حداقل کارآیی مورد نیاز برای دستگاه‌های ونتیلاتور آی‌سی‌یو اشاره می‌شود که با توجه به نوع، در دو دسته ابتدایی و پیشرفته طبقه‌بندی شده‌اند. تفاوت میان این دو طبقه بر معیارهای عملکرد برای مدهای کاری کنترل پارامترها، پارامترهای مانیتور شده و عملکرد هشدارها استوار است.

ونتیلاتور باید مدهای Assist/Control و SIMV را ارایه دهد. برای تنفس‌های کنترل فشاری و حجمی نیز باید CPAP/PEEP و Pressure Support داشته باشد.

پارامترهای اصلی دستگاه مانند فشار راه‌های هوایی، نرخ تنفسی، نسبت I:E و ... نشان داده شود. روی Pressure Level، Tidal Volume، Breath Rate، Inspiratory Time، FiO₂، PEEP/CPAC،I:E Ratio، Pressure Support و Sensitivity کنترل داشته باشیم.

پیشنهاد ما این است که دستگاه حالت کاری و ویژگی Patient-Responsive (پاسخ به بیمار) یا مدهای ترکیبی (Combination) داشته باشد.

برای ونتیلاتورهای پیشرفته باید نمایشگرهای گرافیکی جهت نشان دادن شکل موج‌ها وجود داشته باشد و این موج‌ها ذخیره شوند. دستگاه‌های پیشرفته باید برخی از مانورهای تنفسی را ارایه دهند. (مانند PO. 1)

آلارم‌های دیداری و شنیداری در موارد زیر فعال شوند.

Inspiratory Pressure (low and High), Low CPAP/PEEP, Minute Volume (low and High), Respiratory Rate (low and High), Gas Supply Loss, Power Failure.

هشدارها باید قابل شناسایی و تشخیص باشند. در صورتی‌که میزان صدای هشدارها قابل تنظیم باشد، دسترسی کاربر نباید به گونه‌ای باشد که بتواند صدا را کاملاً قطع کند. در صورتی‌که آلارم فعال شود و ایراد برطرف نشود هشدار خاموش شده باید در مدت دو دقیقه دوباره فعال شود. در صورتی‌که هشداری خاموش شود نشانگر تصویری باید به صورت واضح نشان دهد کدام هشدار غیر‌فعال شده است.

میزان اکسیژن تحویلی به بیمار به‌وسیله یک آنالایزر اکسیژن حتماً مانیتور شده و در صورت خلوص خارج از دامنه قابل قبول، هشدارهای لازم داده شود.

کنترل‌ها شامل سوییچ‌ها، دکمه‌ها و ... باید مشخص باشند. طراحی دستگاه به گونه‌ای باشد که مانع از عملکرد اشتباه نمایشگرها و تنظیمات شود. کنترل‌ها باید در مقابل تغییر تنظیمات تصادفی محافظت شده باشند (مانند لمس کردن اتفاقی پنل دستگاه) و در مقابل نفوذ مایعات آب‌بندی شده باشد.

دیگر ملاحظات:

با توجه به این‌که ونتیلاتورهای فعلی عملکردهای مختلف و گاه پیچیده‌ای دارند، دانش افراد استفاده‌کننده از آن‌ها بسیار مهم است. جابه‌جایی پرسنل بیمارستان ممکن است روند آموزش مناسب افراد را دچار اختلال نماید. استاندارد کردن تجهیزات و استفاده از مدل مشابه از دستگاه‌ها در بخش‌های مختلف باعث سردرگمی کمتر و استفاده بهینه از تجهیزات شده همچنین در صورت سفارش خرید چندین دستگاه از یک مدل مشابه می‌توان تخفیف خوبی نیز از فروشنده گرفت.

در ونتیلاتورهای مختلف با محدوده وسیعی از مدها، کنترل‌ها، پارامترهای مختلف، هشدارها و ... روبه‌رو هستیم؛ بنابراین در مورد انتخاب دستگاه باید مشخص شود کدامیک از آن‌ها مورد نیاز بوده و یا برای مراکز درمانی کاربرد دارد.

هزینه‌های مالی دستگاه:

تصمیم‌گیری در راستای خرید دستگاه ونتیلاتور به عوامل زیادی بستگی دارد و علاوه بر قیمت خود دستگاه ونتیلاتور دیگر هزینه‌ها نیز ممکن است در این زمینه دخیل باشد که از جمله آن‌ها می‌توان به هزینه‌های:

- لوله‌های تنفسی یک‌بار مصرف و یا چند‌بار‌ مصرف

- وسایل جانبی مانند هیتر (گرم‌‌کننده) ، همودیفایر (مرطوب‌کننده)

- سنسورهای اکسیژن مصرفی

- فیلترهای تند‌مصرف یا کند‌مصرف

- قرارداد سرویس و نگهداری

و ... اشاره کرد.

شرکت‌ها و دستگاه‌های زیر در مقاله اصلی ارزیابی شده‌اند که علاقه‌مندان برای مطالعه متن کامل این مقاله می‌توانند به سایت www.safirmed.com مراجعه کنند.

شرکت احیا درمان پیشرفته نماینده کمپانی Medec Benelux، شرکت آراد هیوا طب نماینده کمپانی IMPACT با مدل‌های Uni-Vent 754 و Uni-Vent Eagle II و MR Uni-Vent Eagle II، شرکت الکترونیک برتر نماینده کمپانی Intermed با مدل Inter 5 PLUS/GMX، شرکت الکترونیک پزشکی پیشرفته نماینده کمپانی Hamilton با مدل‌های  C2 و  G5 و RAPHAEL و S1 و GALIELEO و C1 و T1 و MR1، شرکت پویندگان راه سعادت نماینده کمپانی SIARE با مدل‌های Siaretron 3000 ICU و Siaretron 1000 IPER و Siaretron 1000 ICU و Siaretron 4000 ICU، شرکت صنعت پزشک پیشرو نماینده کمپانی VersaMed با مدل iVent 201 IC-AB، شرکت طب تصویر نماینده کمپانی EVENT با مدل Inspiration LS شرکت فن‌آوری آزمایشگاهی نماینده کمپانی MAQUET با مدل‌های Servo-s و Servo-i (Adult)، شرکت فنون آزمایشگاهی تهران نماینده DRAEGER با مدل‌های Oxylog 2000 plus و

 Oxylog 3000 plus، Savina و Carina hospital و Evita 4 و Evita Infinity V500 و Evita XL و Oxylog 3000، شرکت نسبی محسن شالچیلار و برادران نماینده کمپانی COVIDIEN PURITAN BENNETT با مدل‌های 760 و 740 و 840.

شرکت‌های دارنده دستگاه‌های ونتیلاتور برای معرفی محصولات خود در جداول مقایسه‌ای تخصصی تجهیزات پزشکی می‌توانند به نشانی www.safirmed.com مراجعه کنند یا با روابط عمومی سفیر آگاهی تماس بگیرند.

در شماره آینده درباره پالس‌اکسیمتری صحبت خواهیم کرد و جدول‌های مقایسه‌ای مربوط به آن چاپ خواهد شد؛ از همه فعالان این حوزه دعوت می‌کنیم برای تکمیل اطلاعات مربوط به خود با سفیر آگاهی به شماره 77500165 تماس بگیرند.